Đền Gắm tọa lạc trên gò đất cao, nằm cạnh sát dòng Văn Úc hiền hòa, thuộc thôn Cẩm Khê, xã Toàn Thắng, huyện Tiên Lãng.
Đền thờ Thái phó Ngô Lý Tín, một nhân vật lịch sử vẻ vang xuất hiện công phò vua giúp nước thuộc đời nhà Lý (1010 – 1225). Sử cũ chép rằng, Ngô Lý Tín, sinh ngày 20 tháng một năm Bính Ngọ (1126) ở trang Vĩnh Đồng, huyện Khoái Châu, trấn Sơn Nam, nay thuộc tỉnh Hưng Yên, thân phụ, thân mẫu là ông Ngô Huy Hiếu và bà Đào Thị Phúc. Thuở nhỏ, Ngô Lý Tín theo học một thầy đồ nổi tiếng ở Hải Dương, với tư chất thông thái, chăm chỉ, nên được thầy yêu quý khách quý. Năm ông 18 tuổi, cha mẹ lần lượt qua đời, mãn tang cha mẹ, ông tìm về trang Cẩm Khê, huyện Bình Hà, trấn Hải Dương, nay là thôn Cẩm Khê, xã Toàn Thắng mở trường dạy học, rèn luyện võ nghệ. Bấy giờ vào thời đại nhiễu nhương, giặc cướp nổi lên khắp nơi, cộng với mất mùa hạn hán, đời sống nhân dân cực khổ, giặc ngoại xâm quấy phá biên thùy. Vua Lý Anh Tông ban chiếu cầu hiền, Ngô Lý Tín xin ứng mộ, đem theo 30 người thôn Cẩm Khê đi kèm, lập nên nhiều chiến công hiển hách. Năm Nhâm Dần (1182), Ngô Lý Tín được phong chức Thượng tướng quân, mang quân thủy bộ dẹp loạn trộm cướp. Năm 1183, ông được cử làm đốc tướng chinh phạt quân Ai Lao xâm lấn biên giới, thành công trở về, nhà vua phong ông làm Thái phó. Năm 1188, quan phụ chính đại thần, Thái sư Đỗ An Di mất, triều đình cử thái phó Ngô Lý Tín làm phụ chính cho vua Lý Cao Tông, làm vị quan lớn đầu triều, giữ trọng trách riêng với giang sơn quốc gia.
Ông mất năm Canh Tuất (1190), tương truyền, khi quan Phụ chính Ngô Lý Tín và một đoàn thuyền đem tướng sĩ, gia nhân trở về thăm lại trang Cẩm Khê xưa không could gặp bão to, thuyền chìm, ông và quý khách đều thác nhằm ngày 9 tháng 10 âm lịch. Tưởng nhớ công ơn vị tướng gan dạ, nhân dân trang Cẩm Khê lập đền thờ ông. Trải qua những biến cố thăng trầm của thời hạn, lịch sử vẻ vang, qua nhiều lần tu sửa, đền Gắm vẫn mang kiến trúc cổ xưa, phong thái kiến trúc thời Nguyễn kiểu “tiền nhất hậu đinh” gồm 5 gian tiền đường, 3 gian tiền tế, gian hậu cung. Các kèo gỗ xuất hiện kết cấu kiểu “thuận chồng, đốc thước”, mái lợp ngói mũi hài, các cửa theo phong cách “cửa thùng khung khách”. Đền Gắm hiện bảo tồn, lưu giữ được một vài di vật quý như bức cuốn thư, cửa võng chạm “lưỡng long chầu nguyệt”, y môn chạm “lưỡng long chầu hoa cúc”, lengthy đình, nhang án, bát bửu, câu đối, chuông đồng, ngai rồng. Điều quan trọng, đền Gắm được xây dựng trên chính mảnh đất nền Thái phó Ngô Lý Tín cắm đất làm nhà, mở trường dạy học, rèn luyện binh thư, võ nghệ và nổi danh khắp vùng. Tuy vậy là nơi thờ vọng nhưng xuất hiện phần mộ của thái phó thuộc hậu cung của đền, đấy là một cội nguồn của sự việc rất thiêng và từ xa xưa nhân dân ở đây đã lưu truyền câu: “Thứ nhất đền Bì, thứ nhì đền Gắm”.
Năm 1992, đền được công nhận di tích lịch sử vẻ vang cấp vương quốc. Hiện nay, đền Gắm đang từng bước hoàn thiện việc trùng tu, tôn tạo bằng nguồn vốn của Trung ương. Dự án Bất Động Sản trùng tu, tôn tạo góp thêm phần tạo dựng Khu di tích lịch sử quy mô to hơn trên một khuôn viên hợp lý, hoàn hảo, rộng khoảng 13 nghìn mét vuông, phục vụ yêu cầu thăm viếng, thờ tự, tín ngưỡng, tiệc tùng, lễ hội, trình làng lịch sử vẻ vang văn hóa truyền thống. Các hạng mục tôn tạo, tu bổ gồm nhà tiền tế, nhà trung tế và hậu cung, hạng mục xây mới là nghi môn, nhà bia, lầu hóa vàng, tường rào bao xung quanh, hạ tầng kỹ thuật, sân, đường nội bộ, mạng lưới hệ thống điện, cấp, thoát nước… Tổng vốn góp vốn đầu tư quá trình 1 Dự Án BĐS là 21,4 tỷ VNĐ. Tiệc tùng, lễ hội đền Gắm được tổ chức triển khai vào 3 ngày 18, 19, 20 tháng giêng hàng năm, phần lễ với nhiều nghi thức trang nghiêm, phần hội sinh động, phong phú, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống dân gian Bắc bộ với nhiều vui chơi truyền thống lâu đời như đấu vật, kéo co, chọi gà, đánh đu… thu hút hàng nghìn khách nước ngoài ở mọi miền tổ quốc về dự.
Đồng thời đó, dọc theo dòng Văn Úc hiền hòa còn tồn tại chùa Thắng Phúc, xã Tiên Thắng, ngôi chùa quy mô lớn vào hàng đầu của Thành phố, trung tâm phượt suối nước khoáng nóng xã Bạch Đằng, sự phối kết hợp này tạo thành một tour phượt tâm linh, sinh vật đồng quê độc đáo và khác biệt, thu hút phần đông khách hàng phượt về tìm hiểu và tìm hiểu./.
