Từ thời điểm tháng 6 đến tháng 7 là thời khắc để người dân trên khắp các vùng di tích Ruộng bậc thang Hoàng Su Phì mở màn vào vụ cấy mới. Sau những trận mưa, người dân tranh thủ lấy nước vào ruộng, đó là lúc những thửa ruộng loang loáng nước, chồng lấn lên nhau như những bậc thang bắc lên trời xanh, tạo thành bức tranh phong cảnh quan thú vị riêng với những ai đặt chân lên mảnh đất nền này.
Vào mùa đổ nước, những thửa ruộng như phủ lên mình chiếc áo mới đầy mầu sắc và lung linh dưới ánh sáng. Du khách hàng sẽ không còn khỏi ngỡ ngàng bởi phong cảnh hùng vĩ, được tạo ra do bàn tay và trí óc của những “kiến trúc sư chân đất”. Anh Lê Việt Hà, một thợ chụp ảnh tới từ TP Hà Nội nói rằng: Đến hẹn lại lên, anh cùng nhóm quý khách của tôi lại sẵn sàng hành trang, rong ruổi trên khắp các cung đường từ Yên Bái, Lào Cai rồi đến với Hà Giang. So với những nơi khác, ruộng bậc thang ở Hoàng Su Phì lại xuất hiện những vẻ đẹp lôi cuốn, lạ mắt mà không nơi nào xuất hiện, vấn đề đó thôi thúc những thợ chụp ảnh say mê sáng tác những tác phẩm thẩm mỹ đẹp tuyệt vời nhất. Không chỉ là săn ảnh, nhóm của anh còn yêu thích tìm hiểu về văn hóa truyền thống, tín ngưỡng đặc trưng của dân cư dân tộc sống trên mảnh đất nền di tích này. Mỗi chuyến hành trình, được ăn, ở, sinh hoạt cùng người dân địa phương đều là một trải nghiệm thú vị riêng với những người dân yêu thích mày mò, phiêu lưu…
Ruộng bậc thang là mô hình canh tác nông nghiệp đa phần của dân cư các dân tộc huyện Hoàng Su Phì. Theo thống kê, năm trước đó toàn huyện xuất hiện 3.757ha ruộng bậc thang lúa nước, đa phần là ruộng một vụ tại 25 xã, thị trấn. Do kết cấu thổ nhưỡng và địa hình chia cắt mạnh nên ruộng bậc thang Hoàng Su Phì xuất hiện nhiều đặc trưng riêng rẽ, trải dài xung vòng quanh sườn núi xen kẽ trong những dòng sông, khe suối đầu nguồn sông Chảy, sông Bạc và những cánh rừng nguyên sinh tạo thành nhiều tầng, bậc trải vút tầm mắt. Đặc trưng, những thửa ruộng bậc thang tại những xã Bản Luốc, Bản Phùng, Hồ Thầu, Nậm Ty, Sán Sả Hồ do sườn núi xuất hiện dốc lớn nên những thửa ruộng thường hẹp, bờ ruộng tương đối cao và trải qua từ bờ suối lên tới mức lưng chừng núi. Vấn đề đó tạo thành phong cảnh hùng vĩ và thể hiện ý chí, nghị lực và năng lực tôn tạo tự nhiên của dân cư người dân tộc ở ở đây. Đồng thời đó, dân cư các dân tộc địa phương thường làm nhà sinh sống ngay trên những thửa ruộng bậc thang, vấn đề đó đã tạo sự hòa đồng giữa nhân sự và tự nhiên. Đấy là nơi được cung cấp các thành phầm nông nghiệp và là nguồn sống chính của trên 760 hộ mái ấm gia đình với trên 6.000 nhân khẩu thuộc các dân tộc Nùng, Dao, Mông, La Chí… Ngoài 6 xã xuất hiện ruộng bậc thang được Bộ Văn hóa truyền thống, Thể thao & Du lịch công nhận là di tích Quốc gia, hầu hết các xã, thị trấn trong huyện đều sở hữu ruộng bậc thang và mỗi nơi xuất hiện một vẻ đẹp riêng đồng thời nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của nền văn minh lúa nước và canh tác nương rẫy. Không chỉ có vậy, người dân còn tận dụng tối đa các thửa ruộng giữa những vụ cấy để trồng đậu tương, rau xanh và nhiều chủng loại cây hoa màu khác để hồi phục đời sống.
Trong thời kỳ canh tác trên những thửa ruộng bậc thang cũng đã tạo ra những nét văn hóa truyền thống lạ mắt và riêng không liên quan gì đến nhau của dân cư các dân tộc địa phương sinh sống, mà biểu thị là các tín ngưỡng và lễ thức như: Lễ cúng hồn lúa, lễ mừng cơm mới, liên hoan tiệc tùng lồng tồng của dân tộc Dao, Tày, Nùng và các vui chơi dân gian như: Vật chày, kéo co, ném còn của dân tộc Dao, Tày; trò liếm lưỡi cày nung đỏ của dân tộc Cờ Lao… Vì vậy, ruộng bậc thang huyện Hoàng Su Phì không những có mức giá trị rực rỡ về phong cảnh mà hơn thế nó còn mang lợi ích minh chứng cho lịch sử dân tộc tồn tại và tăng trưởng của dân cư người ở đây.
