Người Việt Nam ta từ xưa đến nay xuất hiện truyền thống lịch sử và đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, nên hầu hết ở mỗi miền quê trên giang sơn ta đều lập đình hoặc miếu thờ vị Thành Hoàng làng, đó là người dân có công với dân làng, với giang sơn.
Sự thờ phụng đang trở thành sợi dây link vô hình dung, giúp người dân trong làng đoàn kết, sống hòa đồng cùng nhau thêm phần bảo tồn những phong tục tập quán tốt đẹp và trở thành một hình mẫu văn hóa truyền thống tâm linh của từng người dân Việt Nam. Riêng với Đình Bản Chún ở huyện Quang Bình lúc này cũng là một minh chứng cho việc tăng trưởng của nền văn hóa truyền thống tín ngưỡng dân gian.
Đình Bản Chún vừa mới đây được tiếp nhận Bằng xếp hạng Di tích Lịch sử dân tộc Văn hóa truyền thống cấp tỉnh, đấy là một sự kiện văn hóa truyền thống xuất hiện ý nghĩa rất rộng lớn riêng với người dân Quang Bình. Đình Bản Chún tọa lạc ở chân núi Pá Thàng, thuộc Bản Chún, thôn Nà Mèo, xã Tân Nam (Quang Bình). Cửa đình quay phía Tây-nam, nhìn ra ngã ba hợp lưu suối Nặm Thàng, suối Nặm Luông và dòng sông Chừng. Đình xuất hiện độ cao trên 126 m so với mực nước biển. Đình Bản Chún nằm tại khá tiện lợi cho việc tham quan, hoàn toàn có thể đi bằng nhiều phương tiện như đi dạo, xe máy và đi thuyền.
Tìm hiểu về nguồn gốc di tích của Đình Bản Chún, Cửa Hàng chúng tôi được các cụ ông cụ bà già làng, trưởng bản thôn Nà Mèo và xã Tân Nam cho thấy: Xưa kia, cuộc sống đời thường của người dân Bản Chún vô cùng vất vả, nhân dân xuống sông, suối đánh bắt cá thì bị đắm thuyền bè; lên núi lấy rau, săn bắn thì gặp thú dữ; chăn nuôi, trồng trọt… thì bị dịch bệnh thiên tai phá hoại. Vào thế kỷ XVIII xuất hiện hai ông Đỗ Bật và Đỗ Lượng từ vùng quê Nam Định lên mưu sinh ở vùng đất này. Chứng kiến cảnh làm ăn vất vả của nhân dân trong vùng, hai ông đã hỗ trợ dân bản phương thức canh tác sản xuất chăn nuôi, đánh bắt cá và bàn với dân làng lập một ngôi đình gần ngã ba sông, nơi hợp lưu của sông Chừng, suối Nặm Thàng và suối Nặm Luông để thờ thần sông, thần núi. Các ông nhận định rằng đình được dựng ở đây, lưng tựa núi, cửa hướng ra phía hợp lưu của ba dòng nước là một nơi tụ thủy, tụ phúc thì nhân dân trong bản làm ăn sẽ gặp như ý, nhân sự khỏe mạnh, vật nuôi không xẩy ra dịch bệnh. Khi hai ông mất, nhân dân trong vùng suy tôn như những vị thành hoàng của làng và được thờ cúng trong đình để tỏ lòng biết ơn của dân làng riêng với hai ông. Đình Bản Chún xuất hiện ý nghĩa trong đời sống tâm linh của bà con ở đây, họ coi những thần được thờ và hai ông Đỗ Bật và Đỗ Lượng luôn che chở và phù hộ cho bà con dân bản. Đình Bản Chún được xây dựng khoảng vào cuối thế kỷ XVIII, thời điểm đầu thế kỷ XIX tại trung tâm bãi cọ, gần hợp lưu suối Nặm Thàng, suối Nặm Luông và sông Chừng. Thời kỳ đó đình được dựng được làm bằng gỗ, lợp lá cọ, xuất hiện hai gian theo phong cách nhà sàn truyền thống lịch sử của người Tày. Trong quy trình từ trong thời điểm 1945 – 1954, toàn thể dân tộc nhất tề đứng lên đánh đuổi thực dân Pháp và phát xít Nhật, Đình Bản Chún không được trông coi, tu sửa nên đã trở nên hư hỏng. Năm 1975, hòa bình thống nhất, nhân dân trong vùng công cộng tay góp công sức của con người dựng lại đình để thờ cúng, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, người người mạnh khỏe, niềm hạnh phúc…
Năm 2011, Nhà máy thủy điện Sông Chừng thành lập, nguồn nước của sông dâng cao gây rủi ro tiềm ẩn ngập ngôi đình. Năm trước đó, nhân dân trong thôn Nà Mèo đã quyên góp công sức của con người, vật chất dựng lại đình phía trên cách nền cũ 100 m. Đình được xây dựng theo kiến trúc hình chữ đinh, gồm 3 gian tiền tế và 1 gian hậu cung, tường xây, xuất hiện tổng quy hoạch 59 m2, mái lợp ngói đỏ, cửa được mở chia đều cả 3 gian, nếu đi từ dưới bến thuyền lên đình xuất hiện 15 bậc được xây dựng bằng đá tạc, gạch. Phía trên mạng lưới hệ thống cánh cửa có những con music được tiện tròn và luồn đứng trong khuôn cửa. Bộ cửa Đình Bản Chún làm theo phong cách phía trên các con music có những ô thoáng để thu nhận năng lượng từ bên phía ngoài vào và đẩy khí độc từ trong ra, phía dưới các cánh cửa xuất hiện một xà gỗ với ý nghĩa để gạt bỏ điều xấu mỗi lúc xuất hiện người vào tế lễ tại đình. Toàn bộ mạng lưới hệ thống cửa được sơn red color sẫm, Am thờ được xây dựng ở đầu hồi bên trái của đình từ trong nhìn ra, am hình chữ nhật, là nơi thờ bát hương thờ thần thổ địa…Đình Bản Chún còn thờ hai ông Đỗ Bật và Đỗ Lượng, người dân có công giúp sức nhân dân trong thôn làm ăn thiết kế xây dựng cuộc sống đời thường, đấy là nhân vật xuất hiện công với dân làng và được suy tôn như các vị Thành Hoàng làng. Trong tâm niệm của nhân dân ở đây hai ông như các vị thần bảo vê, phù hộ cho dân làng bình an. Các ngày lễ chính của đình hàng năm là ngày mùng 3 tháng Giêng âm lịch, ngày Rằm tháng Bảy nhân dân trong làng lại xuất hiện dịp tụ họp một cách từ nguyện tổ chức triển khai lễ cúng Đình, điều này cũng thêm phần tạo ra sự liên kết cộng đồng dân cư. Đình Bản Chún là xung quanh vị trí sinh hoạt tín ngưỡng của cả thôn Nà Mèo và một phần tử nhân dân trong và ngoài xã Tân Nam. Đình Bản Chún tọa lạc ngay bên bờ lòng hồ thủy điện sông Chừng, là vấn đề dừng chân của khách nước ngoài khi tham quan lòng hồ Thủy điện Sông Chừng và cũng là vấn đề du ngoạn tâm linh, tín ngưỡng riêng với khách nước ngoài gần xa…/.
