Chùa Dơi còn được gọi dưới một tên thường gọi khác là chùa Mã Tộc. Đấy là một trong những ngôi chùa nhiều năm nhất tại tỉnh Sóc Trăng, thuộc khóm 9, phường 3, thành phố Sóc Trăng, cách trung tâm thành phố khoảng 3km về phía Đông Nam.
Chùa Dơi (nguồn: Internet)
Nơi đó là khu vực trú ngụ của thật nhiều loài dơi to lớn, số lượng ước tính lên tới mức hàng triệu con. Điểm quan trọng đặc biệt này cũng là lý giải cho nguồn gốc tên thường gọi của chùa đồng thời tạo thành nét lạ mắt, chuyên biệt mê hoặc mọi khách nước ngoài đến tham quan.
Là một trong những ngôi chùa của đồng bào Khmer, chùa Dơi mang kiến trúc vô cùng lạ mắt và rực rỡ. Theo lời kể của không ít già làng, Chùa đã trải qua 19 đời Đại Đức, được xây dựng từ thời điểm cách đó 400 năm tại tỉnh Sóc Trăng. Chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu. Kiến trúc chùa Dơi cũng giống như là bao kiến trúc Chùa Khmer khác ở Đồng bằng sông Cửu Long. Chùa gồm ba công trình xây dựng kiến trúc là một chánh điện, sala và nhà thờ cố lục cả Thạch Chia – người dân có công trong việc trùng tu lại ngôi chùa.
Đi đi dạo trong khuôn viên chùa, khách nước ngoài sẽ tiến hành ngắm nhìn những tán cây cổ thụ xanh mướt với những tán lá trải dài, rợp bóng mát. Đó là nơi sinh sống của những con dơi to lớn với đủ chủng loại quan trọng đặc biệt. Lạ kỳ thay, dơi ở đây không khi nào ăn và phá hại trái cây trong nơi chùa. Hằng ngày, chúng treo mình lủng lẳng trên các nhánh cây trong khuôn viên chùa như những chùm quả nặng trĩu níu giữ ánh nhìn của mọi khách nước ngoài. Không gian thân thiện, thanh tịnh chỉ nổi tiếng cây xanh xào xạc và thỉnh thoảng xen vào những âm thanh của gió, tiếng kêu của những chú dơi con… Tổng thể tạo thành một bức tranh tự nhiên phong phú và sống động.
Những chú dơi treo mình trong khuôn viên chùa (nguồn: web)
Ngay từ cổng vào, khách nước ngoài không khỏi choáng ngợp trước màu vàng rực, óng phủ lấy gần như là toàn cảnh ngôi chùa. Cổng chùa được trang trí một cách cầu kỳ và tính tế với những hoạ tiết, hoa văn hình cánh sen và hoa cà ri cách điệu. Đi sâu trong đó là ngôi chính điện – công trình xây dựng kiến trúc vượt trội trong quần thể kiến trúc “Chùa Dơi”. Ngôi chính điện được xây dựng từ thời điểm năm 1569 được làm bằng gỗ, trên mái được lợp lá dừa nước. Quan trọng, vào đợt trùng tu năm 1960, ngôi chính điện đã được thay đổi toàn cảnh vật liệu, bê tông đã thay thế gỗ, mái ngói thay lá dừa nước. Mặt phẳng chính điện hình chữ nhật trải dài theo phía Đông Tây. Cửa chính quay ra phía đông. Phần mái chính điện là một kết cấu quan trọng đặc biệt, gồm 4 mạng lưới hệ thống mái chồng lên nhau được trang trí hình tượng con rồng ở những góc. Hình tượng rồng của người Khmer khác với người Việt, đầu rồng xuất hiện sừng uốn lượn, mảnh mai, thân rồng theo mô típ của loài cá Poon – Co, nên rồng không tồn tại chân, trên lưng giương những đao mác nhọn, cong về phía đuôi, hình tượng rồng được sắp đặt theo chiều dài đòn dong. Mái tiếp giáp với cột trang trí hình tượng chim Cay – No, thể hiện sức mạnh như chống đỡ cả bầu trời và che chở cho nhân sự ở trần gian. Bên trong chánh điện xuất hiện tượng Phật sơn son thiếp vàng, cao khoảng 2m, trên bệ thờ cao khoảng 1,5m được đắp nổi nhiều hoa văn hình cánh sen. Ngoài tượng Phật lớn còn tồn tại nhiều tượng Phật nhỏ khác.
Trên bệ thờ được làm được làm bằng gỗ sơn son thiếp vàng, trang trí hoa văn hình chim muông, hoa lá giống như là hoa văn tại những đình, chùa truyền thống lịch sử khác của người Việt. Quan trọng phía dưới bệ thờ ở hai bên tượng Phật xuất hiện hai họa tiết hình con dơi đối xứng nhau. Trần chính điện được trang trí bằng những mảng tranh sơn dầu hình tiên nữ đang múa trên bầu trời, làm tăng thêm phần sinh động và trang nghiêm cho thiết kế bên trong.
Đối lập với ngôi chính điện về phía Tây là dãy nhà Sa La, phòng của sư trụ trì, phòng tiếp khách và rải rác xung xung quanh ngôi chính điện là những tháp đựng cốt tro người chết, mỗi tháp mang dáng kiểu không giống nhau. Qua đó, toàn cảnh quần thể kiến trúc chùa Dơi hiện lên một cách hài hoà, làm tất cả chúng ta liên tưởng đó là cả một rừng hoa văn với những bố cục tổng quan đối xứng, ngăn nắp, những đường nét uyển chuyển đầy tuyệt vời… Với những công trình xây dựng kiến trúc lạ mắt và khác nhau, Chùa Dơi đã được công nhận là di tích thẩm mỹ và nghệ thuật cấp vương quốc vào năm 1999. Chùa là một tác phẩm của việc phối hợp hài hoà giữa tự nhiên, văn hoá và cuộc sống thường ngày đời thường, là một trong những công trình xây dựng kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật tuyệt vời nhất được tạo ra từ tinh thần lao động chăm chỉ và sáng tạo qua đôi tay thông minh của người Khmer. Đây sẽ là một điểm đến chọn lựa mê hoặc riêng với nhưng ai yêu ưa thích phượt tâm linh và ưa thích tìm hiểu./.
