Truyền thuyết kể lại rằng: Ngày xưa xuất hiện một bản sống ở dưới chân núi này, một mái ấm gia đình phú quý, quyền thế, sinh được một người đàn bà, Nàng vừa vặn, vừa hát hay, đến nỗi lúc nghe tới nàng hát, chim rừng bay qua cũng dừng cánh, còn khi Nàng xuống suối, tôm cá cũng vây lượn vòng quanh đôi chân nõn nà của Nàng. Nàng đẹp người, đẹp nết, dân bản ai cũng thương yêu, tuy vậy bị cha mẹ “cấm cung” Nàng vẫn tìm cách vui chơi với bạn hữu, thế rồi Nàng đã yêu một Chàng trai bản. Họ yêu nhau tha thiết, tình yêu của mình thật đẹp, nhưng cha nàng không cho Nàng kết hôn cùng Chàng trai, chỉ vì mái ấm gia đình Chàng Trai nghèo khó. Bị cha mẹ ngăn cấm, nhưng từ sức mạnh mẽ của trái tim, Nàng vẫn yêu và lưu thông với chàng trai. Sau khi đã biết con mình xuất hiện thai với Chàng trai nghèo đó, mái ấm gia đình Nàng nổi giận, cộng với những luật lệ khắc nghiệt lúc bấy giờ, cha mẹ Nàng cùng dân bản đã đem giam nàng vào một trong những cái dangle xuất hiện hình hài xấu xí này. Cấm không cho Nàng ra tiếp xúc với phía bên ngoài. Nàng phải sống chết trong cái Hang u tối này, dân bản nhiều người rất thương Nàng, muốn cứu Nàng, nhưng ai cũng trở nên vạ lây, đành ngậm ngùi trong dạ.
“Tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn xa”. Tin ấy đến tai Ngọc Hoàng, Ngọc Hoàng bèn sai Nam Tào, Bắc Đẩu, chọn một vài người nhà trời xuất hiện hoa tay giỏi xuống sắp xếp lại cái dangle động ấy cho thật đẹp, thật lộng lẫy khiến cho Nàng, một thiếu nữ công cộng thuỷ, quả cảm, trọn tình với người mình yêu, sinh nở mẹ tròn con vuông.
Sau những ngày sống trong dangle tối vừa đói rét, vừa sợ hãi, vừa phiền lòng cho tất cả những người yêu sống chết ra sao…… Nàng ngủ thiếp đi miên man. Khi tỉnh dậy Nàng thấy ánh sáng mặt trời dọi thẳng vào, trong dangle được sắp xếp, trang trí rất đẹp. Trên vòm sườn xuất hiện cảnh rồng bay, phượng múa, những tấm lụa đá êm ả dịu dàng giăng lên, xuất hiện dường đá nằm, xuất hiện bàn, xuất hiện ghế, xuất hiện những bức hoạ đồ mọc từ những thành dangle nhô ra và xuất hiện những mảng đá cho Nàng những lúc buồn gõ vào đó ngân lên những âm thanh kỳ ảo, giúp Nàng xua đi nỗi xấu số của tôi.
Sau đá Nàng đã sinh con, thiếu hiểu biết nhiều Nàng sống được bao lâu, nhưng hiện trong Hang Nàng và đứa con đã hoá đá hình khối hai mẹ con ôm nhau, mặt đứa con nhìn ra khoảng lộ thiên lên trời. Còn mẹ mắt khuynh hướng về cửa dangle chính, nhìn xuống làng bản Yên Khê với một nét mặt đầy khát vọng ….. tạo nên khách hàng du ngoạn nhiều người mủi lòng suy tư./.
