Tuyên Hóa là vùng đất xuất hiện nhiều di tích, trong đó xuất hiện grasp Minh Cầm (xã Phong Hóa), một di tích có mức giá trị lớn về mặt lịch sử vẻ vang và văn hóa truyền thống, phượt. Ở đây từng được sử dụng làm nơi cất giấu vũ khí, lương thực, che chở cho bộ đội và nhân dân trong trong thời gian kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược.
Ai đã đi tàu Bắc-Nam, đoạn qua Quảng Bình khẳng định sẽ nhớ trải qua 3 đoạn grasp dài ở Phong Hóa, huyện Tuyên Hóa. Khi qua các đoạn của mạng lưới hệ thống grasp, phóng tầm mắt nhìn về phía trước là dòng sông Gianh nước trong xanh, đồng thời cánh đồng trải rộng một màu xanh mướt của lúa, ngô, khoai. Mạng lưới hệ thống grasp Minh Cầm hiện xuất hiện hai dạng, một dạng được tạo ra bởi tự nhiên xuất hiện từ thời kỳ tiền sử, còn một dạng được nhân sự tạo dựng lên trong thời kỳ Pháp thuộc nhằm mở tuyến xe lửa Bắc-Nam.
Đến với grasp Minh Cầm, ta không thể không tò mò khi để chân trước cửa grasp tự nhiên, ngay phía ngoài vòm cửa thoáng xuất hiện 3 tảng đá tạo thành cổng lớn. Theo người dân ở đây, trong grasp rất tối, đi vào bên trong grasp xuất hiện đoạn phình ra rộng khoảng 40m, nhưng xuất hiện những đoạn chỉ rộng chừng 1m, đủ để 1 người chui qua, người dân vào grasp tìm hiểu cũng mới chỉ đi được tầm 5km rồi trở ra. Nhưng nhiều người xác định bên trong trái tim grasp chạy dài xuất hiện chứa nhiều khối đá nhũ rất đẹp và lạ mắt. Nếu được góp vốn đầu tư thì ở đây sẽ là vấn đề tìm hiểu tuyệt vời của khách nước ngoài trong và ngoài nước.
Không chỉ mất thắng cảnh thơ mộng, ở đây còn phát hiện ra thấy di chỉ khảo cổ người xưa. Theo nội dung bài viết “Minh Cầm xứ tiên sa” của tác giả Phan Viết Dũng thì từ thời điểm năm 1922, nhà khảo cổ học E.Patte khai thác di chỉ grasp Minh Cầm đã tìm thấy dấu tích của người xưa. Đó là hộp sọ của một em bé 9 tuổi mang Điểm lưu ý chủng tộc Negrito, ngoài ra còn phát hiện ra được mảnh xương hàm dưới của thành viên khác, thuộc chủng tộc Mongoloid. Ở đây, người ta còn tìm thấy một trong những rìu bôn đá xuất hiện vai, rìu tứ giác mài toàn thân, công cụ ghè đẽo bằng đá tạc, đồ trang sức đẹp và đồ gốm.
Trong di vật tìm kiếm ra ở grasp Minh Cầm đáng chú ý quan tâm là bình gốm tô màu và những đồ trang sức đẹp bằng các vật liệu không giống nhau như hoa tai vỏ sò, hạt chuỗi bằng đá tạc xanh. Những di chỉ khảo cổ học tìm thấy ở đây chứng tỏ Minh Cầm là nơi cư trú của dân cư thời tiền sử.
Kề bên những lợi ích khảo cổ và danh thắng, Minh Cầm còn được công nhận là di tích lịch sử vẻ vang cấp tỉnh. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ở đây còn là một căn cứ kháng chiến, đã được sử dụng làm nơi cất giấu vũ khí, lương thực phục vụ cho kháng chiến, che chở cho bộ đội và nhân dân.
Ông Trần Xuân Lựu, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Phong Hóa cho biết thêm: “Ngoài vẻ đẹp thiên nhiên tạo nên, hang Minh Cầm còn có vai trò quan trọng trong các cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ. Nằm ở vị trí thuận cả đường sông, đường tàu lửa nên nơi đây là nơi chứa lương thực, vũ khí của bộ đội. Khoảng năm 1968-1969, lúc đó tôi cùng với lực lượng dân quân của Hợp tác xã Nam Phong nhiều lần được điều động xuống bốc vác đạn dược, lương thực và các nhu yếu phẩm phục vụ cho chiến trường miền Nam vào cất giấu ở trong hang; khi cần lại được điều động bốc vác hàng hóa xuống ghe, thuyền theo dòng sông Gianh đưa về xuôi.”
Như vậy hoàn toàn có thể thấy, grasp Minh Cầm hội tụ đủ các yếu tố: lịch sử vẻ vang, di tích, danh thắng. Ông Trần Đình Tú, Phó Bí thư Đảng ủy xã Phong Hóa cho biết thêm: Hàng năm, chính quyền trực thuộc địa phương đã và đang tổ chức triển khai phát dọn, vệ sinh thường xuyên, tổ chức triển khai tuần tra, bảo vệ, cấm người khai thác đá, làm biến dạng cửa grasp. Tuy nhiên, lúc này, grasp vẫn chưa xuất hiện lối hướng dẫn cho khách hàng vào tham quan, đường sá lưu thông trong phòng và vào grasp vẫn còn đó vất vả.
Để khai thác grasp Minh Cầm phục vụ cho phượt thì nên phải xuất hiện ngân sách đầu tư để góp vốn đầu tư xây dựng, upgrade hạ tầng như: lối hướng dẫn, đường sá, điểm dừng chân ngắm cảnh, hạ tầng lưu trú và hậu cần… Không những thế, ngành phượt cần tiếp thị thoáng đãng grasp Minh Cầm và các grasp động đẹp khác đồng thời mạng lưới hệ thống grasp động tại Phong Nha-Kẻ Bàng, tạo thành tuyến phượt grasp động phong phú để khách nước ngoài trong và ngoài nước nghe biết.
Hiện, độ dài của grasp chưa xác lập được, nhiều nhà địa chất, thám hiểm đã đi đến đây vẫn chưa tìm hiểu hết bí hiểm trong trái tim grasp. Nếu được góp vốn đầu tư, khai thác, khẳng định ở đây sẽ làm hài lòng khách nước ngoài và là tiềm năng lớn cho tăng trưởng phượt, tăng trưởng kinh tế-xã hội của vùng quê Phong Hóa./.
