Ở Bình Dương, xuất hiện một ngôi đình cổ không những được công nhận là di tích cấp vương quốc, mà còn phải sở hữu những nét rất dị quý hiếm. Ngôi đình ấy từ lâu đang trở thành “phim trường” của nhiều đoàn làm phim, chụp hình cưới của những đôi uyên ương… Đó là đình Tân An, tọa lạc tại trung tâm phố 1, phường Tân An, TP.Thủ Dầu Một…
|
Cổng chính vào đình Tân An lúc này
Ngôi đình và những dấu mốc lịch sử dân tộc
Đình Tân An tọa lạc gần sông Bến Thế và chợ Bến Thế, vì thế người dân trong vùng quen gọi là đình Bến Thế. Theo tài liệu vừa mới đây của Bảo tàng tỉnh, đình được xây dựng vào năm 1820. Đình do người dân trong làng dựng lên để thờ thần Thành hoàng bổn cảnh – vị thần che chở, bảo vệ dân làng trong những ngày đầu đến vùng đất mới sinh cơ lập nghiệp. Lúc đầu, đình được dựng khá đơn giản và giản dị và được gọi là “Tương An miếu” (ở đây xưa gọi là làng Tương An). Một thời hạn sau, đình được xây dựng lại với quy mô rộng lớn, khẳng định chắc chắn hơn. Qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa thay thế, nhưng đình vẫn giữ được vóc dáng như ngày ngày hôm nay.
Vào năm 1869, vua Tự Đức đã ban sắc phong cho đình Tân An nhằm công nhận ngôi đình và phong tước hiệu cho thần Thành hoàng để nhân dân biết mà thờ tự. Từ nhiều năm qua, sắc phong này được cất giữ tận nhà thờ dòng họ Nguyễn (tức di tích nhà cổ ông Nguyễn Tri Quan lúc này). Dòng họ Nguyễn này là một trong những lớp người dân trước tiên đến vùng đất Tân An khai hoang lập nghiệp. Đây cũng là dòng họ xuất hiện công lớn trong việc trùng tu lại ngôi đình nên được dân làng tôn làm “Tiền hiền – Hậu hiền” và thờ trong chánh điện của đình.
Ngoài vị thần chính được thờ tự tại đình là thần Thành hoàng bổn cảnh, trong đình còn thờ tả ban, hữu ban và tiền hiền, hậu hiền. Ngoài ra, còn tồn tại ban thờ tiên sư (thầy dạy nghề cho dân chúng trong làng); ban thờ nữ bách tính, nam bách tính; bàn thờ tổ tiên Tổ quốc trên xuất hiện đặt tượng Bác Hồ. Ngoài ra, trong đình còn thờ các vị thần theo tín ngưỡng dân gian khác.
Đình được xây dựng theo lối kiến trúc hình chữ Tam (còn gọi là lối sắp đọi, đình ba nóc). Đặc trưng, ngôi đình xuất hiện đến 40 cây cột vuông được làm bằng gỗ, phía ngoài hiên nhà còn tồn tại 30 cây cột. Mái đình lợp bằng ngói vây cá, trang trí thêm hình lưỡng lengthy tranh châu ở giữa và cá hóa thành rồng ở những góc mái. Toàn bộ thiết kế bên trong trong đình, từ tủ thờ, bàn thờ tổ tiên, cột gỗ tới những tấm hoành, bao lam, câu đối trang trí đều được làm từ nhiều chủng loại gỗ quý. Qua bàn tay chạm khắc tinh xảo của người thợ xưa, những nét hoa văn thẩm mỹ trang trí trong ngôi đình cũng trở thành tinh tế và sắc sảo và làm cho ngôi đình thêm phần rất dị hơn.
Nét rất dị quý hiếm
Xuất hiện dịp ghé thăm đình Tân An, chắc rằng ai trong tất cả chúng ta cũng tiếp tục rất tuyệt hảo trước vẻ đẹp cổ kính của ngôi đình cổ này. Đặc trưng, đình xuất hiện 2 cổng nhỏ bên phải và bên trái được thẩm định và đánh giá là rất dị xuất hiện một không hai. Trên 2 cổng đình này còn có 2 cây đa mọc lên, tỏa bộ rễ quấn xung quanh cổng đình rêu phong trông rất thích mắt. Đặc trưng, theo người dân trong làng, cây đa mọc trên cổng bên trái của đình đã trên trăm tuổi, với bộ rễ chằng chịt ôm lấy những hàng gạch cũ kỹ như muốn níu giữ lại cái cổng cũ kỹ ấy với thời hạn. Thương hiệu cổng đình rất dị này đã lọt vào tầm ngắm của thật nhiều đoàn làm phim trong và ngoài tỉnh, đặc biệt quan trọng là những phim cổ tích, cải lương, phim nói về làng quê Nam bộ xưa. Trong nhiều tập phim, như: Vó ngựa trời Nam, Lục Vân Tiên, Ván bài lật ngửa, Đất phương Nam… đều phải có những cảnh quay tương quan đến ngôi đình này.
Nhiều đôi uyên ương cũng tìm về đây chụp hình ngoại cảnh vì muốn lưu giữ khoảng khắc niềm hạnh phúc đời mình bên cổng đình rất dị này. Những nét văn hóa truyền thống, thẩm mỹ của ngôi đình đồng thời cổng đình xuất hiện một không hai này còn là một nơi mà những nhà nhiếp ảnh thẩm mỹ, những người dân yêu tự nhiên và sự hoài cổ thường xuyên tìm về sáng tác, tìm hiểu và ngắm nhìn. Bước qua cổng đình (theo cổng chính mới xây dựng sau này, hiện 2 cổng gạch xuất hiện cây đa mọc trên đã khóa cửa để đảm bảo tin cậy), bên trong khuôn viên và cánh rừng ở kề bên đình hiện vẫn tồn tại tương đối nhiều cây cổ thụ cao to, phủ bóng mát xung quanh năm.
Lưu giữ nét văn hóa truyền thống xưa
Theo các chú, bác trong Ban nghi lễ đình, đình Tân An là ngôi đình mang đậm tính chất của đình làng Việt. Đồng thời thời hạn, những tập tục thờ cúng, những nét sinh hoạt văn hóa truyền thống dân gian từ xưa vẫn tồn tại lưu giữ ở ngôi đình này.
Hàng năm, tại đình Tân An ra mắt một vài tiệc tùng, lễ hội, thu hút phần đông người dân địa phương và xung quanh vùng tham gia. Trong đó, lễ Kỳ yên là lễ lớn số 1 của đình, được tổ chức triển khai định kỳ vào trong ngày rằm tháng 11 hàng năm và cứ 3 năm đáo lệ một lần thì cúng to hơn, tổ chức triển khai từ thời điểm ngày 14 đến 16-11, xuất hiện mời đoàn hát bội về hát phục vụ hàng đêm. Trong những dịp lễ Kỳ yên sau này, chính quyền trực thuộc địa phương còn lãnh đạo đoàn thanh niên tổ chức triển khai thêm những vui chơi, như: Ném còn, đẩy gậy, nhảy bao bố, thi đấu bóng chuyền… thu hút nhiều thanh niên địa phương tham gia, vừa rèn luyện thể chất, vừa tạo thêm không khí vui vẻ lúc đến với hội đình.
Ngoài những lợi ích về mặt thời hạn, đình Tân An còn là một nơi sinh hoạt văn hóa truyền thống tinh thần của người dân địa phương, các vùng lân cận. Năm 2004, đình Tân An được Ủy Ban Nhân Dân tỉnh công nhận là di tích lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống cấp tỉnh. Đến năm 2014, đình Tân An được Bộ Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích kiến trúc thẩm mỹ cấp vương quốc. Với tuổi đời 200 năm tồn tại, đình Tân An thời nay vẫn giữ gần như là nguyên vẹn về kiến trúc thẩm mỹ, nét văn hóa truyền thống làng quê xưa. Đồng thời 2 cái cổng đình rất dị, đình Tân An luôn là điểm đến lựa chọn mê hoặc của nhiều nhà nghiên cứu và phân tích, sinh viên và những người dân yêu ưa thích thẩm mỹ, muốn tìm hiểu về nét đẹp.
CẨM LÝ
