Trước đây, khái niệm số hóa vẫn được những bảo tàng, di tích đề cập như một mẫu thức tất yếu của thời tương lai thì nay, đó đang là giải pháp thiết yếu. Với việc biến ảo của công nghệ tiên tiến, nhiều bảo tàng, di tích dường như không “đóng băng” vì Covid-19.
Một phần trong tour tham quan 3D của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
Biến nguy thành cơ
Tình cảnh vắng ngắt tại những bảo tàng, di tích trước những cơn sóng dồn dập của dịch Covid-19 đang từng bước được tháo gỡ với xu thế tăng cường công nghệ tiên tiến, số hóa nhằm chuyển phía tiếp cận công chúng trên thiên nhiên môi trường ảo. Sau những thử nghiệm, một trong những nơi đã ứng dụng nền tảng công nghệ tiên tiến tân tiến để tiếp thị thương hiệu, đưa mạng lưới hệ thống hiện vật, tư liệu quý đến với công chúng. Nhiều sáng tạo độc đáo thành lập và hoạt động, tiếp thị thương hiệu điểm đến lựa chọn cùng những báu vật, hiện vật vô giá đang tồn tại. Từ cuối thời gian tháng 7, Di tích Hỏa Lò trình làng kênh phát thanh độc quyền trên ứng dụng Spotify. Kênh phát thanh gồm nhiều chuỗi tập tin âm thanh hoặc video số được ban quản lý và vận hành di tích trực tiếp thực thi từ khâu sản xuất nội dung tới hậu kỳ thành phầm, thông qua đó mang lại những mẩu chuyện hay và trải nghiệm đáng nhớ.
Những người muốn tò mò di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám chỉ là một cú nhấp chuột là rất có thể thưởng ngoạn Khu di tích lịch sử được đánh giá là trường ĐH trước tiên của nơi Đông Nam Á xây dựng tại kinh thành Thăng Long xưa, trên nền trình chiếu 3D. Ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động văn hóa truyền thống, khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám, cho thấy, khách nước ngoài chỉ là sử dụng điện thoại thông minh thông thái, đặt trước bảng hướng dẫn đã cài mã QR, mạng lưới hệ thống sẽ tự động đăng nhập và chuyển tới điện thoại thông minh của khách nước ngoài vấn đề cơ bản về hiện vật. Trung tâm đang chỉnh lý các thông số kỹ thuật, vấn đề chuẩn xác để ngoài phần trình làng bằng tiếng Việt, còn thực thi với 8 ngữ điệu khác. Đến nay, trung tâm đã thực thi số hóa 35 bia TS, tiềm năng đến năm 2022 số hóa và cài mã QR toàn cảnh mạng lưới hệ thống 82 bia.
Theo TS Trần Trọng Dương, nhà nghiên cứu và phân tích Hán Nôm và cổ sử Việt Nam, việc số hóa di tích và các tác phẩm thẩm mỹ đã được nhiều vương quốc trên trái đất được áp dụng từ lâu, nhằm bảo tồn di tích, tránh rủi ro tiềm ẩn mất sử liệu do thiên tai. Việc số hóa di tích bằng công nghệ tiên tiến VR3D còn là một cách thổi sức sống vào di tích, để di tích không nằm im trong bảo tàng, mà là chiếc cầu liên kết lịch sử dân tộc – quá khứ với hiện tại và tương lai.
Trong Xu thế công cộng đó, Fanpage của Bảo tàng Mỹ thuật thường xuyên update, trình làng về những bảo vật vương quốc, tác phẩm hội họa vượt trội của rất nhiều danh họa nổi tiếng Việt Nam. Ông Nguyễn Anh Minh, Giám đốc bảo tàng, nói rằng, dù trong thời điểm tạm thời ngừng hoạt động nhưng khách nước ngoài khắp nơi vẫn rất có thể tham quan trực tuyến bằng ứng dụng iMuseum VFA. Tương tự, sau 2 chuyên đề trưng bày trực tuyến, Bảo tàng Lịch sử vẻ vang vương quốc đang tiếp tục nghiên cứu và phân tích, update ứng dụng công nghệ tiên tiến tân tiến để xây dựng trưng bày ảo 3D chuyên đề bảo vật vương quốc lưu giữ tại đây.
Còn nhiều chông gai
Sẽ là một trong những giải pháp không để hiện vật “chết”, số hóa đang là một yêu cầu cần và đủ cho việc tăng trưởng của ngành bảo tàng, di tích lúc bấy giờ. Song thực tiễn, để rất có thể triển khai nhất quán và đạt hiệu quả tuyệt vời, các đơn vị chức năng phải đương đầu với nhiều khó khăn vất vả. Bài toán trước mắt không chỉ có là yếu tố về ngân sách đầu tư, nhân sự mà còn phải phải đáp ứng yếu tố khoa học, sáng tạo, thẩm mỹ.
Ông Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử vẻ vang vương quốc, nói rằng: “Bảo tàng đang từng bước làm tư liệu số đối với hệ thống hiện vật, tiến tới mục đích xây dựng bảo tàng số. Đây là một con đường dài và có vô số chông gai phải vượt qua. Việc số hóa không chỉ thực hiện đơn thuần với những tư liệu thô mà là tích hợp toàn bộ tư liệu, kết quả nghiên cứu về mỗi hiện vật từ trước đến nay. Tuy hiện vật có trong tay nhưng phải cập nhật thêm tất cả các đánh giá, quan điểm về hiện vật đó”.
Ở góc cạnh nhìn khác, tương quan đến khó khăn vất vả trong số hóa di tích, ông Nguyễn Hải Ninh, Trưởng phòng Quản lý bảo tàng và vấn đề tư liệu, Cục Di sản văn hóa truyền thống, nhận định rằng, yếu tố bản quyền sau thời điểm di tích được số hóa và sử dụng cũng rất cần phải đưa ra. Nhưng nếu thấy thử thách mà không tiếp tục làm sẽ đương đầu với rủi ro tiềm ẩn mất đi vĩnh viễn các cứ liệu lịch sử dân tộc của di tích.
Xu phía ứng dụng công nghệ tiên tiến đang trở nên tăng trưởng uy lực và dịch Covid-19 là tác nhân thúc tăng cường mẽ hơn thời kỳ này, đặc biệt quan trọng là trong nghành nghề dịch vụ bảo tồn, phát huy lợi ích của di tích, di tích. Tất yếu, số hóa di tích và các tác phẩm thẩm mỹ không phải là chuyện một sớm một chiều. Nó yên cầu sự góp vốn đầu tư đúng mức về tiền bạc, thời hạn, tâm sức và trang thiết bị kỹ thuật. Song đây cũng xuất hiện thể xem là quá trình đặc biệt quan trọng nếu biết tận dụng tối đa để biến nguy thành cơ khi góp vốn đầu tư đủ mạnh, đúng tầm để sở hữu bước tiến dài tạo ra sức mê hoặc mới mẻ riêng với di tích.
Mai An
