Chùa Sêrây Cro Săng hay còn được gọi là chùa Cà Săng. Chùa tọa lạc tại phường 2, thị xã Vĩnh Châu cách trung tâm thành phố Sóc Trăng về hướng phía đông – nam khoảng 40km. Đó là một trong những ngôi chùa Khmer cổ ở tỉnh Sóc Trăng với quần thể kiến trúc hợp lý xuất hiện niên đại trên 400 năm.
Chùa được xây dựng vào năm 1576, xuất hiện diện tích quy hoạnh 22.230m2. Tổng thể kiến trúc ngôi chùa có: chánh điện, sala, nhà tại cho những vị sư, trường dạy chữ Khmer, tháp để tro cốt người chết và lò hỏa táng,… Từ lúc tạo ra đến nay chùa đã trải qua 10 đời trụ trì, trong đó Hòa thượng Lekkhanathê trụ trì chùa lâu nhất với thời hạn 52 năm.
Cổng chùa Sêrây Cro Săng là một công trình xây dựng kiến trúc được xây dựng bằng bê tông màu nền đỏ thẩm, dưới cổng gồm 2 cột trụ nền vuông xuất hiện tác dụng chống đỡ cho phần mái tháp. Phần cổng vòm phía trên có 03 ngọn tháp được đắp nổi họa tiết hoa văn Khmer. Trên đó xuất hiện ghi tên chùa Sêrây Cro Săng bằng tiếng Khmer với nét chữ red color được đắp nổi trông rất thích mắt.
Chánh điện chùa quay mặt về phía Đông, theo ý niệm của người Khmer, Phật ở phương Tây quay mặt sang phía Đông để ban phước cho dân nên chùa phải xây theo phía Đông để phù hợp với phía thờ Phật Thích Ca trong chánh điện.
Ngôi chánh điện của chùa Sêrây Cro Săng lúc này được xây dựng lại vào năm 2005 dưới thời trụ trì của Hòa thượng Lý Thi, chánh điện xây dựng trên hai cấp nền cao hơn nhiều các công trình xây dựng khác trong khuôn viên chùa. Giữa mỗi cạnh đều sở hữu một vị Phật ngồi tọa thiền trở lại 4 phía với ý muốn: Phật pháp phủ rộng và thấm nhuần khắp 4 phương. Quanh cấp nền của chánh điện đều sở hữu hàng rào phủ quanh và xuất hiện lối cầu thang tăng trưởng nơi thờ Phật ở mỗi cạnh của chánh điện.
Kết cấu mái ngôi chánh điện là một kết cấu quan trọng đặc biệt gồm 05 ngọn tháp, có 4 ngọn tháp nằm tại vị trí 4 cạnh tương xứng với vị trí của 4 vị phật ngồi tọa thiền phía dưới. Mỗi tháp xuất hiện độ cao khoảng 5m và đáy rộng 3m, riêng ngọn tháp trung tâm nằm giữa chánh điện cao khoảng 7m và rộng 5m. Chính sự quan trọng đặc biệt này đã tạo cho mái chính điện trở thành đồ sộ, tune không vì thế mà mất đi vẻ thanh thoát, nhẹ nhàng. Trên từng cấp mái đều được trang trí hình rồng cách điệu trong văn hóa truyền thống Khmer.
Bên trong chánh điện là một khu vực rộng để thờ Phật Thích Ca và nhiều tượng Phật không giống nhau, mỗi tượng phản ánh một sự kiện trọng điểm nhất định trong cuộc sống của đức Phật. Xung xung quanh tường bên trong và ngoài chánh điện đều được trang trí thương hiệu về cuộc sống của Phật Thích ca từ lúc sinh ra cho tới nhập cõi niết bàn.
Chùa Sêrây Cro Săng là một công trình xây dựng nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc tôn giáo có mức giá trị thẩm mỹ và làm đẹp thể hiện vốn đặc trưng văn hoá truyền thống cuội nguồn Khmer Nam bộ nói cộng đồng và Sóc Trăng nói riêng. Ngôi chùa là sự việc tập hợp toàn vẹn các yếu tố tạo hình tích hợp nghiêm ngặt và tương hỗ lẫn nhau trong một thể thống nhất. Chùa vừa là trung tâm giáo dục văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer, vừa là vấn đề sinh hoạt văn hóa truyền thống dân cư của người dân địa phương.
Trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, quan trọng đặc biệt là cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chùa Sêrây Cro Săng vừa là hạ tầng nuôi chứa những cán bộ sinh hoạt cách mạng, vừa là một trong những mũi nhọn cho những trào lưu đấu tranh của đồng bào Khmer chống lại sự đàn áp của chính quyền sở tại tay sai thời Mỹ – Diệm cho tới lúc cuộc đấu tranh cách mạng giải phóng miền Nam thành công xuất sắc ngày 30/4/1975.
Với ý nghĩa lịch sử dân tộc đó, ngày 12/5/2004 quản trị Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Sóc Trăng đã xuất hiện quyết định hành động số 655/QĐ.HT.04 công nhận chùa Sêrây Cro Săng là di tích lịch sử dân tộc cách mạng cấp tỉnh, thêm phần phát huy lợi ích lịch sử dân tộc địa phương trong sự nghiệp giáo dục truyền thống cuội nguồn cách mạng cho những thế hệ thời điểm hôm nay và tương lai./.
