Đình Quang Biểu nằm dưới chân đê sông Cầu thuộc xóm Trên, thôn Quang Biểu, xã Quang Châu, huyện Việt Yên. Ngôi đình cổ này đã tận mắt chứng kiến nhiều sóng gió, thăng trầm của lịch sử vẻ vang, cuộc sống đời thường tất bật của nhân sự ở đây.
Là làng quê đã đi vào huyền thoại lịch sử vẻ vang, từ xa xưa, Quang Biểu đã xuất hiện mạng lưới giao thông vận tải thủy-bộ lưu thông và kinh doanh thuận tiện. Bên kia sông là chợ Nội Doi nên người dân trong thôn thường mang các nông sản qua sông trao đổi. Thêm vào đó từ hàng trăm trong năm này dòng sông thơ mộng này bồi đắp những lớp phù sa phì nhiêu phì nhiêu màu mỡ tô điểm thêm cảnh sắc trù phú cho thôn Quang Biểu.
Đình Quang Biểu được xây dựng khoảng thế kỷ XVII theo bình đồ kiến trúc hình chữ nhị gồm 5 gian tiền đình và ba gian hậu cung. Trong đình hiện còn lưu giữ được nhiều hiện vật được chạm khắc tinh xảo, sơn thếp lộng lẫy có mức giá trị lịch sử vẻ vang, văn hóa truyền thống và thẩm mỹ và nghệ thuật cao. Hiện nay còn 4 ngai thờ, bài vị (xuất hiện niên đại thế kỷ XVIII, XIX), hai hoành phi, đài thờ, chân nến, nồi hương đồng, chiêng đồng, chân tảng đá xanh…
Quan trọng đặc biệt, còn lưu giữ được tới 6 tấm bia đá được tạo tác vào các niên hiệu Chính Hòa thứ 7 (1686), Cảnh Hưng thứ 20 (1759), Tự Đức (Kỷ Tỵ) (1869), Tự Đức 23 (1870), Thành Thái 1 (1889).
Căn cứ nguồn di tích Hán Nôm hiện lưu giữ tại di tích, rất có thể định đoán rằng đình được xây dựng vào trước năm 1686 (khoảng thời điểm đầu thế kỷ thứ XVII), thuở nào kỳ xa xưa người dân ở đây một lòng phía phật đã đóng góp tiền của xây dựng lên ngôi đình để tất cả chúng ta thời buổi này vẫn được chiêm bái, ngưỡng vọng.
Đình Quang Biểu là công trình xây dựng tín ngưỡng của nhân dân địa phương thờ Thánh Cả Tam Giang. Đức Thánh Tam Giang vốn là thuộc tướng của Triệu Quang Phục. Các ông đã phò vua giúp nước, xuất hiện nhiều công lao chống giặc Lương. Khi hiển Thánh các ngài còn âm phù giúp cho nhà Lý diệt giặc Tống, phù Lê đánh giặc Minh giúp cho tổ quốc được bình yên, nhân dân đời đời ấm no.
Công lao của rất nhiều ông đã được sử thần xưa biên ghi trong quốc sử, trong ngọc phả, thần tích, sắc cho nhân dân thờ phụng. Hiện xuất hiện hơn 300 làng dọc theo sông Cầu, từ “Thượng Đu Đuổm, chí hạ Lục Đầu giang” tôn các ông làm Thành Hoàng làng, lập đền, đình thờ phụng. Đó là nơi sinh hoạt tín ngưỡng, nơi tổ chức triển khai tiệc tùng, lễ hội truyền thống cuội nguồn của cả 4 xóm: xóm Trên, xóm Giữa, xóm Dưới và xóm Chùa thôn Quang Biểu. Liên hoan tiệc tùng lớn của đình được tổ chức triển khai vào trong ngày 13 tháng 8 âm lịch. Liên hoan tiệc tùng trải qua 2 ngày, gồm cả phần lễ và phần hội.
Quan trọng đặc biệt, trong thời gian ngày hội của đình vẫn giữ được nét văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn mang đậm nét nhân sự sống bằng nghề chài lưới đó là nghi lễ Kỳ yên trấn trạch để cúng cho làng yên ổn, trong đó xuất hiện tục rước ông thượng chài vào trong ngày 7 và 8 tháng Giêng. Ông thượng chài phải là người khỏe mạnh, bơi giỏi, được tin tưởng của dân làng. Đến giờ rước, ông thượng chài khăn áo chỉnh tề ngồi lên kiệu xuất hiện 4 người khiêng chạy đưa vòng vòng quanh làng, qua mỗi xóm lại ở một điếm đọc bài văn cúng với nội dung:
“Pháp pháp xưa nay
Thừa lệnh Ngọc Hoàng
Truyền quân bay tám giới vạn ban
Chỉ chiếu chỉ diệt loài ôn bộ
Nào nào ôn hoang lịch lệ
Thầy ký nghe vương
Nghe lệnh thầy truyền
Truyền sang thầy khác
Nghe ba hồi hiệu lệnh trống sắp
Chạy về đình hao tống cho mau
Còn tên nào ẩn lánh lại sau
Bắt được đâu chém đầu làm lệnh
Nghe ba hồi hiệu lệnh trống đánh
Phép việc quan bất khả thiên duyên
Lệnh kỳ mau kíp dọn xuống thuyền
Thuận buồm gió vượt sang đông hải”.
Lễ kỳ yên trấn trạch này thể hiện ước mong của nhân dân ở đây nhất là những người dân sống bằng nghề chài lưới. Mong sự bình yên, bơi chài giỏi hơn, bắt được nhiều cá tôm hơn, cuộc sống đời thường ấm no hơn.
Với những lợi ích nêu trên, di tích đình Quang Biểu đã được Ủy Ban Nhân Dân tỉnh ra quyết định hành động xếp hạng Di tích lịch sử vẻ vang – văn hóa truyền thống thời điểm năm 2012./.
