Quần thể di tích Cố đô Huế vượt trội cho những thành tựu về kiến trúc, điêu khắc, thẩm mỹ và làm đẹp và sức lao động sáng tạo của nhân sự Việt Nam trong suốt một thời hạn dài, đặc trưng là trong thẩm mỹ và kiến trúc, xây dựng thành phố và bài trí cảnh sắc, được thẩm định và đánh giá như một “kiệt tác đô thị”.
Trong gần 400 năm (1558 – 1945), Huế đã từng là Thủ phủ của 9 đời chúa Nguyễn ở Đàng Trong, là Kinh đô của triều đại Tây Sơn, rồi đến Kinh đô của vương quốc thống nhất dưới 13 triều vua Nguyễn. Nói về Huế, người ta suy nghĩ ngay đến những thành quách, cung điện vàng son, những đền đài miếu vũ lộng lẫy, những lăng tẩm uy nghiêm, những danh lam cổ tự trầm tư u tịch, những thắng tích tự nhiên thợ trời khéo tạc…
Quần thể Di tích Cố đô Huế tất cả: Kinh thành Huế, Hoàng thành Huế và Tử Cấm thành Huế.
Kinh thành được vua Gia Long tổ chức khảo sát từ thời điểm năm 1803, khởi công xây dựng từ 1805 và hoàn hảo vào năm 1832 dưới triều vua Minh Mạng. Kinh thành Huế tất cả các di tích: Kỳ Đài Trường; Quốc Tử Giám; Điện Long An; Bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế; Đình Phú Xuân; Hồ Tịnh Tâm; Tàng thư lâu; Viện Cơ Mật – Tam Tòa; Đàn Xã Tắc; Cửu vị thần công…
Hoàng thành – phòng hành chính tối cao của triều đình Nguyễn, nằm cạnh trong Kinh thành, được giới hạn bởi một vòng tường thành gần vuông, mỗi chiều xấp xỉ 600m với 4 cổng ra vào mà rất dị nhất thường được lấy làm mẫu của Cố đô đó là Ngọ Môn. Hoàng thành có khả năng bảo vệ các cung điện trọng điểm nhất của triều đình, các miếu thờ tổ tiên nhà Nguyễn và bảo vệ Tử Cấm Thành – nơi dành riêng riêng cho vua và hoàng gia. Hoàng thành và Tử cấm thành thường được gọi cộng đồng là Đại Nội. Các di tích trong Hoàng thành gồm: Ngọ Môn; Điện Thái Hòa và sân Đại Triều Nghi; Triệu Tổ Miếu; Hưng Tổ Miếu; Thế Tổ Miếu; Thái Tổ Miếu; Cung Diên Thọ; Cung Trường Sanh; Hiển Lâm Các; Cửu Đỉnh; Điện Phụng Tiên.
Tử cấm thành là vòng tường thành thứ 3 của Kinh đô Huế, giới hạn phòng thao tác, ăn ở và sinh hoạt của vua và hoàng gia. Các di tích trong Tử cấm thành gồm: Tả Vu và Hữu Vu; Vạc đồng; Điện Kiến Trung; Điện Cần Chánh; Thái Bình Lâu và Duyệt Thị Đường.
Xuyên suốt cả ba tòa thành, tuyến đường Thần đạo chạy từ bờ sông Hương mang trên mình hàng trăm công trình xây dựng kiến trúc lớn nhỏ sắp đặt cân đối đều đặn, xen kẽ cây cối, khi ẩn khi hiện trong những sắc màu tự nhiên, tạo cho nhân sự một xúc cảm nhẹ nhàng thanh thản.
Ngoài ra Huế còn tồn tại nhiều di tích tương quan đến Triều Nguyễn như: Cung An Định, Điện Voi Ré, Võ Miếu, Hải Vân Quan, Cầu Ngói Thanh Toàn, các chùa Phật… hòa điện trong những thắng cảnh tự nhiên nổi tiếng như sông Hương, núi Ngự, Vọng Cảnh Thiên An, Cửa Thuận An…
Quần thể di tích cố đô Huế là một di tích văn hóa truyền thống rất dị của Việt Nam và toàn cầu. Với công cuộc bảo tồn theo những tiểu chuẩn của UNESCO, di tích văn hoá Huế sẽ tiến hành giữ gìn – cho Việt Nam và cho toàn cầu để Huế sẽ mãi mãi là niềm tự hào của quả đât./.
