Thanh Hóa không chỉ là nổi tiếng với vùng đất địa linh nhân kiệt, mà còn phải được nghe biết với một mảnh đất nền xuất hiện nhiều mẩu truyện đầy sự bí mật, gây tò mò cho khách nước ngoài thập phương lúc tới với mảnh đất nền này. Hang Ma không nằm ngoài list đó.
Lâu nay, người ta đã từng suy nghĩ nhiều đến những bí mật về hold quan tài nằm tại thị trấn Hồi Xuân, huyện miền núi cao Quan Hóa. Và cách đó không xa, còn tồn tại một hold Ma. Hang Ma (theo tiếng Thái gọi là hold Phi) xuất hiện những mẩu truyện còn chứa đựng xung quang nó những sự tích đầy bí mật.
Từ thành phố Thanh Hóa, chạy ngược về phía Tây chừng theo quốc lộ 45 và quốc lộ 15A khoảng 150km, tất cả chúng ta đi đến thị trấn Hồi Xuân của huyện miền núi Quan Hóa. Từ thị trấn Hồi Xuân, tiếp tục đi ngược dòng sông Luồng gần 10km đường nhựa là tới hold Ma.
Con đường vắt vẻo chạy males theo những sườn núi, giữa một bên là loại sông Luồng thơ mộng, một bên là những ngọn núi cao nối tiếp nhau chạy dài được phủ một màu xanh mướt như một bức tranh sơn thủy lãng mạn. Hang Ma nằm trên địa phận của bản Cốc, cách trung tâm xã Nam Xuân, huyện Quan Hóa khoảng 3km về phía Bắc. Hang Ma nằm giữa hai ngọn núi hùng vĩ là núi Pha Phưng và núi Pha Hang.
Với chiều dài ra hơn 500m, xuôi theo dòng sông Luồng, hold Ma nằm trên vị trị hiểm trở, chỉ mất một tuyến phố độc đạo trải qua nên về mặt quân sự rất có thể coi đó là “Ải Chi Lăng” của miền tây Thanh Hóa. Xưa kia, cũng chính nơi mảnh đất nền này, đã xuất hiện biết bao nhiêu trận đánh ra mắt ở đây.
Từ tuyến phố nhựa chạy qua địa phận xã Nam Xuân ngược lên phía Tây, rẽ về phía tay phải qua tuyến phố bê tông chừng 300m, hiện lên trước mắt là một bãi cát rộng. Từ bãi cát nhìn qua dòng sông Luồng là một ngọn núi đá vôi với những nhũ đá nhô ra uốn lượn trông rất ưa nhìn. Dưới ngọn núi là một dải hold chạy dài theo chân núi sâu tới gần 10m, mùa nước cạn khách nước ngoài rất có thể lội qua dòng sông vào mày mò nét trẻ đẹp bí mật bên trong hold.
Trong năm 2007, Ủy Ban Nhân Dân xã Nam Xuân đã làm tờ trình về việc bảo vệ và góp vốn đầu tư tăng cấp hold Ma thành điểm phượt. Đến năm 2008, được Ủy Ban Nhân Dân huyện Quan Hóa góp vốn đầu tư, xây dựng ở đây thành trung tâm phượt sinh vật phục vụ yêu cầu thăm quan của khách nước ngoài thập phương.
Cho đến nay, nhiều hạng mục đã được xây xong như: Mạng lưới hệ thống cầu treo, đường giao thông vận tải, đền thờ và các hạng mục phụ khác sẽ tiến hành triển khai xong để sớm đưa trung tâm phượt sinh vật vào hoạt động và sinh hoạt phục vụ cho khách nước ngoài trong và ngoài tỉnh tới thăm quan./.
