Hơn 500 năm tồn tại và tăng trưởng, Phước Tích vẫn giữ được những lợi ích di tích văn hóa truyền thống của một làng quê nổi tiếng với nghề làm gốm.
Càng gần Festival Nghề truyền thống lâu đời Huế 2017, không khí ở làng nghề gốm Phước Tích càng rộn ràng. Hai khách nước ngoài nước người là Sophia và Jerrome tới từ Công hòa Pháp vui vẻ bên những thành phầm vừa làm được tại đây. Tuy còn vụng về trong thao tác, thành phầm chưa đẹp nhưng riêng với họ là những trải nghiệm rất thú vị trong tour phượt “Hương xưa làng cổ” về với Phước Tích, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Làng Phước Tích là ngôi làng cổ thứ hai được xếp hạng di tích vương quốc sau làng cổ Đường Lâm (Hà Nội Thủ Đô). Phước Tích được Bộ Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật cấp Quốc gia theo Quyết định số 832/QĐ-BVHTTDL ngày 3/3/2009. Ông Nguyễn Thế, Hội Khoa học Lịch sử dân tộc Thừa Thiên – Huế cho thấy thêm: Sách Ô Châu cận lục viết vào năm 1553 đã từng ghi nhận “Đồ gốm ở làng Dõng Cảm, Dõng Quyết huyện Kim Trà lợi cũng chẳng nhỏ”. Từ khi xây dựng (1470) làng mang tên Dõng Quyết; tiếp sau đó thay tên là Phước Giang rồi Hoàng Giang; đến thời Nguyễn, thay tên thành Phước Tích cho tới thời buổi này.
Hơn 500 năm tồn tại và tăng trưởng, Phước Tích vẫn giữ được những lợi ích di tích văn hóa truyền thống của một làng quê nổi tiếng với nghề làm gốm. Đặc biệt quan trọng là quần thể di tích thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc dân gian lạ mắt với 36 ngôi nhà rường cổ còn tương đối nguyên vẹn, gồm 12 ngôi nhà thờ họ, phái; 24 nhà tại của dân. Toàn bộ tổng thể những ngôi nhà rường này đều trên 100 năm tuổi và đều được chạm khắc những họa tiết, hoa văn tinh xảo. Nhà nào cũng tồn tại vườn rộng thông suốt nhau bởi những hàng rào bằng cây chè tàu bao xung quanh. Không những thế là mạng lưới hệ thống các di tích tín ngưỡng, tôn giáo như đình, chùa, miếu, nhà thờ của không ít họ tộc; các di tích của nền văn hoá Champa; những cây cổ thụ xuất hiện tuổi thọ hàng trăm năm…Thời gian gần đây nhất, ngày 5/6/2015, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tự nhiên Việt Nam trao bằng công nhận cây Di sản Việt Nam cho cây thị trên 500 năm tuổi ở làng cổ Phước Tích.
Cây thị xuất hiện chu vi 6m, độ cao 25m đồng thời mạng lưới hệ thống cây cổ thụ trong làng đã tạo ra nét cổ kính riêng cho Phước Tích. Cây thị toạ lạc trọng điểm riêng với đời sống quần chúng, ngoài lợi ích sinh học nó còn góp thêm phần tạo ra lợi ích mỹ quan và văn hóa truyền thống của ngôi làng di tích. Cây thị gắn bó thâm thúy với nhân sự, tạo ra nét xinh hợp lý về cảnh sắc, giữ gìn môi trường tự nhiên sinh vật cảnh. Cây thị còn là một chứng tích lịch sử dân tộc, là một nét tiêu biểu vượt trội trong đời sống văn hóa truyền thống tâm linh người dân Phước Tích. Phước Tích nổi tiếng khắp toàn nước bởi nghề làm gốm. Gốm ở Phước Tích xuất hiện độ bền và tinh xảo do làm thủ công thủ công bằng tay và đun bằng củi trong số lò sấp, lò ngửa. Thời kỳ hưng thịnh, gốm Phước Tích còn chọn “om ngự” để tiến vua: “Om Phước Tích ngon cơm Hoàng đế/ Sen Hà Trì quý thể Phú Xuân”. Nghề gốm ở đây đã nuôi sống bao thế hệ con cháu làng Phước Tích.
Theo nhận xét của Kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính cấu trúc và tổ chức triển khai khuôn viên làng Phước Tích hoàn toàn có thể được nhìn nhận là nổi bật cho nguyên mẫu cư trú nơi thôn quê của người Việt ở vùng Bắc Trung Bộ. Đó là cấu trúc mở với những nhà trong vườn, nhà vườn. Ở Phước Tích, quỹ kiến trúc cổ và cũ music cảnh sắc và vườn được bao xung quanh thì lại rất trẻ và tràn trề sức sống. Một nét lạ mắt khác nữa trong kiến trúc nhà vườn ở Phước Tích là mái ấm gia đình nào cũng tồn tại một bể chứa nước trong sân và hai chiếc gầu múc nước dựng gần đấy do rất lâu rồi nhà nào cũng tồn tại lò nung gốm, nhà rường thời trước lợp mái lá nên hay xẩy ra hỏa hoạn. Tiện ích của bể nước và gầu dùng làm phòng khi xuất hiện hỏa hoạn gia chủ hoàn toàn có thể tự chữa cháy.
Được tổ chức triển khai lần thứ nhất vào năm 2006, qua nhiều kỳ Festival, tour phượt “Hương xưa làng cổ” là điểm đến lựa chọn thú vị, không thể bỏ qua cho khách nước ngoài mỗi lần đến Huế. Tại Festival Nghề truyền thống lâu đời Huế 2017, sát bên sứ gia dụng, Phước Tích lại xuất hiện thêm những thành phầm sứ ứng dụng, trang trí. Ông Lương Thanh Hiền, chủ xưởng gốm Phước Tích mong ước, ngoài việc làm “sống lại” nghề gốm, địa phương cần tổ chức triển khai thêm các hoạt động và sinh hoạt hỗ trợ khác. Chẳng hạn về làng cổ, khách nước ngoài còn được tham gia các hoạt động và sinh hoạt ý nghĩa đậm đà nét truyền thống lâu đời của quê nhà Phong Điền như: hội đu tiên, đánh bài chòi, bịt mắt đập om, bịt mắt nấu cơm, làm bánh, kéo co, đua ghe trên dòng sông Ô Lâu.
Mặt khác, ở đây cần tăng trưởng và nhân rộng thêm mô hình phượt trải nghiệm, tạo thành một tour phượt mê hoặc riêng với khách nước ngoài. Điểm đáng lưu ý, không gian gian bên phía ngoài các ngôi nhà tại đây rất là thoáng đãng và thông thoáng, phía trước ngôi nhà là trung tâm vườn rộng, những hàng cau xanh, những hàng chè tàu uốn lượn bao xung quanh ngôi nhà tạo sự yên bình nhưng không kém phần mới lạ lạ mắt cho khách hàng phượt quan trọng đặc biệt là khách hàng quốc tế. Du khách hàng đến đây ở lại trong vòng 1, 2 ngày để tận tận hưởng và mày mò những nét văn hóa truyền thống của vùng quê này trải qua các hoạt động và sinh hoạt như: “Đi chợ quê”, “Gánh nước, hái rau”, “Xem và học cách làm bánh”… Du khách hàng hoàn toàn có thể trở thành một người dân làng cổ thực thụ như: tự tay chế biến những món ngon Phước Tích, mê hoặc hay phải đi chợ quê Mỹ Chánh, gánh nước sông Ô Lâu để tưới cho cây trong vườn nhà, chiều mát đi tập thái cực quyền cùng người dân, sáng sớm quốc bộ ngắm cảnh hoàng hôn.
Toàn bộ tổng thể những trải nghiệm ở làng Phước Tích sẽ để lại những tuyệt vời tốt đẹp cho khách nước ngoài về một miền quê yên bình cổ kính với những phong tục tập quán lạ mắt của người dân miền Trung. Có lẽ rằng quý khách hàng sẽ cảm thấy thú vị về khuôn viên, cảnh vật và truyền thống lâu đời mái ấm gia đình cách đối nhân xử thế của người Phước Tích trong đời sống từng ngày. Người dân là người sở hữu, là linh hồn của tour phượt này để mang về cho khách nước ngoài nét văn hóa truyền thống truyền thống lâu đời, những phong tục lối sống, reviews cho khách nước ngoài các di tích của quê nhà hay trình diễn về nghề truyền thống lâu đời của địa phương. Chủ nhà là một những người dân trực tiếp giúp khách nước ngoài trong suốt thời hạn trải nghiệm ở làng cổ Phước Tích./.
