Nằm tại vị trí độc đắc giữa khuôn viên mênh mông của sông nước, trời mây: phía mặt ra dòng sông Văn Úc, lưng tựa vào bờ đê, ruộng đồng, làng mạc thôn Cẩm Khê, Toàn Thắng, Tiên Lãng; đền Gắm được xây dựng từ thời vua Lý Cao Tông, nhằm tưởng nhớ công lao của vị danh tướng Ngô Lý Tín.
Tháng 8/1992, đền Gắm được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử dân tộc văn hóa truyền thống cấp Quốc gia. Sau khi được trùng tu, tôn tạo, mấy năm thời gian gần đây đền Gắm đang trở thành điểm du ngoạn tâm linh và sinh vật cảnh của phần đông người dân thành phố Cảng nói riêng và nhân dân các tỉnh lân cận nói công cộng.
Là một trong năm ngôi đình, đền thuộc “ngũ linh từ” của huyện Tiên Lãng, đền Gắm được xây dựng trên chính mảnh đất nền mà Tín Công đã cắm đất làm nhà, mở trường dạy học, dùi mài kinh sử, rèn luyện binh thư, võ nghệ và nổi danh khắp vùng. Tuy là nơi thờ vọng nhưng đền Gắm xuất hiện phần mộ của Tín Công thuộc hậu cung của đền. Theo ý niệm của người dân địa phương, chính nét trung tâm biệt này là cội nguồn của việc rất linh vì thế ngay từ xa xưa nhân dân ở đây đã lưu truyền câu ca: “Thứ nhất đền Bì, thứ nhì đền Gắm”.
Trong kháng chiến chống Pháp, đặc biệt quan trọng là năm 1953, khi Pháp mở trận càn lớn đánh vào Tiên Lãng nhằm mở rộng và gia tăng “vành đai an toàn” của trung tâm cố thủ Hải Phòng, đền Gắm đang trở thành chiến lũy xung yếu của quân dân Tiên Lãng, góp thêm phần làm thất bại thủ đoạn của địch, tạo đà cho chiến tranh du kích ở đồng bằng tăng trưởng. Trong đại chiến đó, các mạng lưới hệ thống công trình xây dựng kiến trúc của đền “bị san phẳng, riêng cung nhà Ngài còn nguyên, giặc đến không dám vào”…
Từ thời điểm năm 1958, tuy vậy điều kiện kèm theo tài chính còn nhiều vất vả nhưng tiệc tùng đền Gắm được nhân dân địa phương dần khôi phục, giữ. Hơn chục năm trở lại đây, tiệc tùng đã được tổ chức triển khai thường xuyên hàng năm. Việc trùng tu các công trình xây dựng kiến trúc đền từng bước được xúc tiến. Năm 2010, đền được Nhà nước góp vốn đầu tư hơn 20 tỷ vnđ để trùng tu, tôn tạo lại. Đến nay 60% các hạng mục công trình xây dựng kiến trúc đã hoàn thiện và đi vào sử dụng, quy mô Khu di tích lịch sử được mở rộng gần 2 nghìn mét vuông.
Tuy được xây dựng khang trang hơn trước đây nhưng đền Gắm vẫn không thay đổi nét kiến trúc xưa với kết cấu gồm: hậu cung, hậu bái, tiền bái và 2 tòa nhà giải vũ. Sân đền được mở rộng gấp 4 lần, phía trước xuất hiện hồ bán nguyệt với đôi rồng phun nước. Trong đền còn lưu giữ 4 viên gạch cổ thời Lý, lát trước cửa đền – tượng trưng cho vai trò to lớn của danh tướng Ngô Lý Tín riêng với triều đình nhà Lý…
Liên hoan tiệc tùng đền Gắm được tổ chức triển khai vào 3 ngày 18, 19, 20 tháng giêng hàng năm. Phần lễ lúc nào cũng trang nghiêm còn phần hội mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống dân gian của vùng đồng bằng Bắc bộ với những vui chơi truyền thống lâu đời: đấu vật, kéo co, chọi gà, đánh đu, tổ tôm điếm…, thu hút hàng trăm khách nước ngoài ở mọi miền tổ quốc.
Với ý nghĩa tâm linh và vị trí độc đắc cùng cảnh sắc tự nhiên mang đậm sắc thái của vùng quê đồng bằng Bắc bộ, đền Gắm đồng thời chùa Thắng Phúc (một trong những nơi thờ tự lớn số 1 của thành phố), phối kết hợp với 4 ngôi đình, đền thiêng của huyện Tiên Lãng đang trở thành tour du ngoạn tâm linh và sinh vật cảnh đồng quê rất dị, đáp ứng nhu cầu yêu cầu trong hành trình tiệc tùng của phần đông khách nước ngoài gần xa./.
