Với những lợi ích vượt trội về nghi lễ truyền thống lâu đời, ngày 30/01/2018, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã công nhận Tiệc tùng truyền thống lâu đời đình Phương Độ (xã Xuân Phương, Phú Bình) là Di sản Văn hóa truyền thống phi vật thể cấp vương quốc. Người dân làng Phương Độ luôn tự hào, gìn giữ và phát huy những lợi ích tốt đẹp nhằm lưu truyền cho muôn đời sau…
Đình Phương Độ, xã Xuân Phương (Phú Bình).
Tiệc tùng truyền thống lâu đời đình Phương Độ gắn với tục thờ danh tướng Dương Tự Minh – một vị tướng tài của dân tộc dưới triều Lý (thế kỷ XI – XII) đã xuất hiện công đánh đuổi giặc Tống, bảo vệ vững chãi vùng biên cương phía Bắc nước Đại Việt. Hằng năm, tại đình Phương Độ ra mắt 3 kỳ lễ tính theo Âm lịch: Lễ khai đài cầu phúc ra mắt vào trong ngày 14 và 15 tháng Giêng; Tiểu lệ (hay còn gọi là Lễ Thượng điền) vào trong ngày 10/4 và Đại lệ (Lệ của làng) ra mắt vào trong ngày 10/10.
Ông Hoàng Văn Nho, người phụ trách phần tế lễ tại Tiệc tùng cho thấy thêm: Tiệc tùng đình Phương Độ xuất hiện từ thời xa xưa, Cửa Hàng chúng tôi cũng không biết rõ ràng là từ thời điểm năm nào. Chỉ biết rằng, để phục vụ các kỳ lễ trong năm, dân làng sẵn sàng chu đáo, tươm tất những lễ vật (sản vật của địa phương) bằng toàn bộ lòng tôn kính để dâng lên đức Thánh.
Trong 3 kỳ lễ thì ngày Đại lệ là ngày lễ trọng điểm nhất năm. Bà con trong làng tổ chức triển khai gói bánh chưng, giã bánh dày dâng lên đức Thánh. Sau phần tế lễ thì đến phần khai hội với những vui chơi dân gian thu hút đông khách hàng thập phương. Cũng tại đây, người dân trao đổi kinh nghiệm làm việc sản xuất, sinh hoạt văn hóa truyền thống tín ngưỡng, những người dân con xa quê xuất hiện dịp trở về, thắt chặt tình làng nghĩa xóm…
hai năm trở lại đây, do ảnh hưởng tác động của dịch COVID-19, Tiệc tùng không được tổ chức triển khai quy mô như mọi năm nhưng phần Nghi lễ vẫn trang trọng và vừa đủ.
Đình Phương Độ được xây dựng vào thế kỷ XV, là di tích mang đặc trưng của kiến trúc thời hậu Lê với phần mái đình được làm bằng ngói mũi, trang trí theo phong cách “Lưỡng long chầu nguyệt”; gác chuông được xây 3 tầng; trước cổng đình là ao bán nguyệt.
Đình được dựng lên bởi 48 cột được làm bằng gỗ lim, đường kính 0,3-0,5m. Ở trong Đình, trên – dưới các đầu trụ, xà ngang, xà dọc đều được trang trí hoa văn, chạm trổ các bộ “Tứ linh” (Long – Ly – Quy – Phượng) thông minh, công phu.
Hiện trong đình còn lưu giữ các hiện vật có mức giá trị như: Một sắc phong và 2 bức Đại tự thờ Dương Tự Minh thời Khải Định; Bàn hương án cuối thời hậu Lê đầu thời Nguyễn; Bát hương sành cổ (thời hậu Lê); Hai cây nến đồng cao 0,8m (thời hậu Lê) và các vật phẩm quý như: Kiệu, bát hương, hương án… được trang trí và trạm trổ hoa văn tinh xảo.
Ông Đồng Văn Vừa, Phó Trưởng Ban Quản lý di tích đình chùa Phương Độ cho thấy thêm: Để giáo dục truyền thống lâu đời yêu nước, khơi dậy lòng tự hào của người dân trong việc bảo tồn và phát huy những lợi ích của Tiệc tùng truyền thống lâu đời, Sở Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du lịch, huyện Phú Bình luôn tâm điểm yêu cầu các phương án bảo tồn, tu bổ di tích một cách hiệu suất cao. Tuy nhiên, đình Phương Độ tồn tại đến nay đã trên 600 năm, một vài hạng mục như cột, mái… bị xuống cấp trầm trọng. Vì thế, Cửa Hàng chúng tôi mong nhiều cấp, ngành tâm điểm không dừng lại ở đó đến công tác bảo tồn, tu bổ đình để nghi lễ truyền thống lâu đời này tồn tại mãi trong tâm thức người dân địa phương và khách nước ngoài gần xa…
Việt Hùng
