Về thăm Đền Cửa Ông (Cẩm Phả, Quảng Ninh)

Đền thờ Hưng Nhượng Đại Vương

Đền Cửa Ông thuộc địa phận phường Cửa Ông, thị xã Cẩm Phả, tỉnh Quảng
Ninh. Đền là nơi thờ phụng Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng cùng
nhiều nhân vật nổi tiếng thời nhà Trần. Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc
Tảng, con thứ 3 của Trần Hưng Ðạo. Trần Quốc Tảng xuất hiện nhiều công lao
trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông, ông đã cùng binh sỹ đóng
quân đồn trú tại Cửa Suốt (tên cũ của Cửa Ông) bảo vệ tuyến biên giới và
lãnh hải Đông Bắc tổ quốc.



Trước khi thờ Trần Quốc Tảng, đền Cửa Ông gọi là Miếu Hoàng tiết chế,
thờ Hoàng Cần, người địa phương xuất hiện nhiều công đánh phá giặc cướp, được
các triều vua phong “Khâm sai Đông Đạo Tiết chế”.



Sau khi Trần Quốc Tảng mất (năm 1313) nhân dân địa phương truyền lại
thấy ông hiển thánh tại trung tâm Vườn Nhãn (phường Cửa Ông ngày này) nên đã
lập biểu tâu lên vua Trần Anh Tông, được đồng ý chấp thuận và chu cấp tiền bạc
để lập miếu tế lễ. Khu vực Cửa Ông (xưa gọi là Cửa Suốt) là nơi Trần
Quốc Tảng đóng quân đồn trú bảo vệ tuyến biên giới và lãnh hải phía đông
bắc Việt Nam, lập nhiều công trong cuộc kháng chiến chống quân nhà
Nguyên.



Đền tọa lạc trên một ngọn đồi cao khoảng 100 mét nhìn xuống vịnh Bái Tử
Long ở phía nam, hai bên xuất hiện hai ngọn đồi nhỏ hộ vệ, tương thích với quy tắc
Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ, sau sườn lưng là dãy núi xanh chạy dài qua Cẩm
Phả, Mông Dương.

Lăng Trần Quốc Toản

Trong loạt các sự kiện tưởng niệm 700
năm ngày mất Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, xuất hiện một trong những hoạt động và sinh hoạt
trọng điểm khác ra mắt: Lễ cầu siêu cho anh linh các vị hero dân
tộc đã xả thân vì quốc gia; hội thảo chiến lược về thân thế, sự nghiệp Hưng Nhượng
Vương và di tích đền Cửa Ông – nơi Trần Quốc Tảng được tôn làm chủ đền
cùng các vị phối thờ đã và đang là một điểm phượt văn hóa truyền thống tâm linh rất
“linh”.



Về thăm Đền Cửa Ông, khách nước ngoài được nghe chuyện xưa: Vì mối hận riêng với
vua Trần nên An Sinh Vương Trần Liễu từng trăng trối với Trần Quốc Tuấn
là phải lấy được thiên hạ. Sau Trần Quốc Tuấn đem hỏi gia tướng và các
con ý này, quý khách đều can ngăn. Riêng Trần Quốc Tảng lại bảo: “Tống
Thái Tổ là một ông lão làm ruộng mà thừa cơ dấy vận dành được thiên hạ”.
Trần Quốc Tuấn giận, rút gươm định chém, nhờ Quốc Nghiễn xin tha mới
thôi…Trong sử sách xuất hiện ý kiến cho Trần Quốc Tảng vì thế bị “đày” ra trấn
ải vùng Cửa Suốt. Xuất hiện người bàn là vì Trần Hưng Đạo xuất hiện “lòng thương muốn
tránh tai ương cho con và gia quyến, sau lập công trong cuộc kháng chiến
chống Nguyên Mông nên đã nhận được được sự tin tưởng trở lại”. Thế nhưng xuất hiện
nhà nghiên cứu và phân tích nhận định rằng: Cửa Suốt là nơi trọng yếu và lại rất xa,
nếu bất trung mà đuổi ra đây thì không xác tín, mà phải rất tin tưởng
mới cử ra, lại phải tài, đại tài nữa! Trong hội thảo chiến lược về thân thế – sự
nghiệp Hưng Nhượng Đại Vương vừa qua, nhiều ý kiến đống ý phía này
với nguyên nhân Trần Quốc Tảng từng được phong tước, thưởng rất trọng. Sinh
thời, khi định công dẹp giặc Nguyên, ông được phong làm Tiết độ sứ, chức
quan võ rất to; đàn bà trưởng được lập làm phi cho thái tử, sau trở
thành hoàng hậu của vua Trần Anh Tông. Sau khi mất, ông được truy tặng
làm Thái úy (vương triều Trần chỉ mất 5 người được phong chức này). Ông
cũng từng được phong Đại tướng – tước vị tốt nhất giành cho tôn thất nhà
Trần, sau khoản thời gian ông không quản “tuổi cao, sức yếu” cầm quân dẹp phản loạn…
Như vậy đã cho thấy ông toạ lạc đặc biệt quan trọng trong triều đình nhà Trần từ
đời vua Trần Anh Tông trở về sau… Điều này cũng không phải không tồn tại lý
khi chính sử kể: sau 3 lần thành công quân Nguyên, năm 1330 khi lâm
bệnh, Trần Quốc Tuấn mới hỏi gia nô thân tín và các con về việc giành
lấy ngai vàng theo lời căn dặn xưa của cha. Thời điểm này, Trần Quốc
Tuấn lâm cộng đồng nên không tồn tại chuyện Trần Quốc Tảng bị đày ra vùng biên
viễn.



Đền Cửa Ông gồm hai cụm kiến trúc là Đền Thượng và Đền Hạ. Hưng Nhượng
Đại Vương là thần chủ của đền, Hoàng Cần Trung Thiên Long Mẫu và các vị
khác được đưa về sau này. Tượng Trần Quốc Tảng được Doanh nghiệp tuyển than
Cửa Ông đúc rất đẹp. Tiệc tùng đền mang đậm sắc tố tín ngưỡng dân gian,
truyền thống lâu đời lịch sử vẻ vang. Đền xuất hiện mạng lưới hệ thống tượng phong phú, quý hiếm về nghệ
thuật điêu khắc, quy tụ khá tương đối đầy đủ gia thất Trần Quốc Tảng và các tướng
lĩnh tài ba ở trong nhà Trần, niên đại khá sớm và được tạo tác bằng chất
liệu quý, đến nay vẫn giữ được nguyên bản.

Chùa đời nhà Trần được lập tại khuôn viên Đền Cửa Ông

Theo thông tin được biết, chính quyền sở tại thành phố Cẩm Phả sẽ thiết kế tổng thể trung tâm di
tích vương quốc Đền Cửa Ông và mở rộng vùng lõi, vùng đệm với quy mô trên
20 héc ta. Trong đó thiết kế liên quan, phù hợp và khoa học các nơi thờ
tự, nơi tượng đài, nhiều khu công dụng theo như đúng nghi thức thờ tự
truyền thống lâu đời, cốt cách thờ tự của dòng họ Trần. Cụm di tích này sẽ không
chỉ có mức giá trị với Quảng Ninh mà phải gắn với quần thể di tích triều đại
nhà Trần về văn hóa truyền thống, tôn giáo để phát huy lợi ích trong nơi./.