Cổ kính, trang nhã, không mai một theo thời hạn, cầu Ngói ở xã Hải Anh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định được nghe biết là một trong ba cây cầu cổ đẹp tuyệt vời nhất Việt Nam vẫn tồn tại lưu giữ lại cho tới nay.
Cầu Ngói của đất Quần Anh xưa được tổ tiên xây bắc trên dòng sông Trung Giang vào năm Hồng Thuận Tam niên, tức năm 1511, tức là lúc việc làm lấn biển khẩn hoang đã hoàn thiện.
Qua nhiều lần trùng tu, vào năm 1864 cầu được lợp ngói và cho tới nay vẫn giữ được nguyên tầm vóc cổ kính của tổ tiên xã xưa để lại. Theo đôi câu đối ở cầu thì tứ tổ đã tâm điểm xây dựng cầu ngay từ những ngày đầu tổ chức việc làm khẩn hoang.
“Lê Hồng Thuận tứ tính thủy mưu – Giã biệt thành giang thượng lộ – Hoàng Khải Định thất niên trùng tấp – Dư lương y cựu kính trung đề” (được dịch nghĩa là: Đời Hồng Thuận bốn họ tính kế dựng nhà trên cầu, thành đường trên nước. Đời Khải định thứ bảy tu sửa như cũ, từng bậc xếp nên gương).
Lần trùng tu lớn số 1 vào năm 1922. Khi ấy, do điều kiện kèm theo lịch sử dân tộc và những tránh nhất định nên đã làm cho cây cầu không hề giữ được vẻ nguyên vẹn phong thái kiến trúc của thế kỷ 17. Xong Cầu Ngói vẫn là một nét kiến trúc cổ kính và lạ mắt trên đất Nam Định cho tới thời buổi này.
Vào năm 2010, cầu đã được Nhà nước cho khôi phục, trùng tu lại, toàn cảnh mái ngoài vẫn không thay đổi lớp ngói cũ, còn lớp ngói màn bên trong do đã quá hỏng nên phải thay lớp mới, nâng quy mô để phù hợp với phong cảnh của chùa Phúc Lâm.
Cầu vắt ngang qua sông Hoành chạy dọc xã Quần Anh xưa. Kiểu dáng thuộc loại “Thượng gia hạ kiều” (trên là nhà, dưới là cầu). Các cụ ông cụ bà già ở địa phương thì gọi là “Thượng gia hạ trì” (trên là nhà, dưới là sông nước). Người thợ tài hoa xưa kia đã tạo tác ra kỹ thuật nửa lợp, nửa xây tạo ra sự dáng mái đẹp tựa con rồng đang bay.
Tuy các mảng chạm khắc rất ít và xuất hiện phần giản dị và đơn giản, chỉ bằng các hàng soi đường chỉ ở những vì kèo, các con bảy, hàng xà, ván đinh tạo hình con bướm đầu con tune để tạo dáng vẻ lá đề… nhưng cũng thể hiện rõ rệt tài hoa của nghề Mộc truyền thống cổ truyền trên đất Quần Anh.
Các cột đá vuông của cầu xuất hiện kích thước mỗi cạnh 35cm, xếp thành 6 hàng cột để gánh 6 vỉ, đỡ toàn cảnh 9 gian nhà cầu.
Hai bên lòng cầu là hai dãy hiên nhà uốn cong theo thành cầu. Phía trong hiên nhà cũng rất được ghép ván, là nơi khách hàng bộ hành hoàn toàn có thể dừng chân để nghỉ dưỡng ngắm cảnh sông nước làng quê.
Phần sàn của lòng cầu rộng 2m gồm nhiều thanh gỗ lim ghép lại nằm trên hàng dầm uốn cong, đồng thời xuất hiện nhiều thanh gỗ ngắn lại hơn vút tròn cạnh tạo thành nhiều gờ nổi để khách hàng bộ hành lên xuống đỡ bị trượt chân./.
