Ngũ Hành Sơn được tạo ra bởi quần thể năm ngọn núi Kim – Mộc – Thuỷ – Hoả – Thổ được “bao bọc” bởi thật nhiều huyền thoại không giống nhau. Đấy là một tuyệt tác về phong cảnh tự nhiên “sơn kỳ thủy tú”, huyền ảo thơ mộng mà tạo hóa đã ban tặng cho Thành Phố Đà Nẵng.
Ngũ Hành Sơn nằm cách trung tâm Thành Phố Đà Nẵng khoảng 8 km về phía Đông Nam, trên một bãi cát mênh mông gần bờ biển, thuộc làng Hoà Khuê, ấp Sơn Thủy, huyện Hòa Vang nay thuộc phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn.
Ở đây, các dấu ấn văn hoá – lịch sử hào hùng còn in đậm trên mỗi công trình xây dựng chùa, tháp vào đầu thế kỷ XIX, trên mỗi tác phẩm điêu khắc Chăm của thế kỷ XIV, XV. Những bút tích thi ca thời Lê, Trần còn in dấu trên các vách đá rêu phong trong những dangle động.
Những di tích văn hoá – lịch sử hào hùng như mộ mẹ tướng quân Trần Quang Diệu, đền thờ công chúa Ngọc Lan (em gái vua Minh Mạng), bút tích sắc phong quốc tự còn lưu giữ tại chùa Tam Thai của triều Nguyễn, tới các di tích lịch sử hào hùng đấu tranh cách mạng như: Địa đạo núi đá Chồng, dangle Bà Tho, núi Kim Sơn, dangle Âm Phủ,… Toàn bộ minh chứng hùng hồn về một Ngũ Hành Sơn huyền thoại, về một vùng đất địa linh nhân kiệt đầy chất sử thi.
Chùa Tam Thai
Chùa Tam Thai tọa lạc trên ngọn Thủy Sơn – một trong năm ngọn Ngũ Hành Sơn thuộc quần thể danh thắng Non Nước – Ngũ Hành Sơn, thành phố Thành Phố Đà Nẵng.
Là một ngôi chùa cổ (xây dựng năm 1930), sẽ là quốc tự và di tích Phật giáo. Năm 1825, Minh Mạng trong chuyến tuần du Ngũ Hành Sơn đã cho xây dựng lại chùa, năm 1827 cho đúc 9 tượng và 3 chuông lớn. Thời vua Minh Mạng xuất hiện một công chúa (con vua Gia Long) đến xin xuất gia. Tương truyền vua đã thiết lập du cung ở đây để nghỉ dưỡng và tham quan thắng cảnh Ngũ Hành Sơn.
Chánh điện thờ Phật Di Lặc bằng đồng đúc lớn ngồi trên tòa sen, hai bên thờ tượng Quan Thánh và Bồ Tát. Chùa là nơi từng được quốc sư Hưng Liên trụ trì và đã truyền từ lúc khai sơn đến nay được 18 đời.
Chùa cũng là nơi xuất hiện nhiều người sử dụng hương thăm viếng, cầu Phật, đặc trưng là vào dịp lễ, Tết.
Động Âm Phủ
Mạng lưới hệ thống dangle động trong quần thể Ngũ Hành Sơn là cả một toàn cầu kỳ bí. Với việc xây dựng rất dị của tự nhiên, động Âm Phủ sẽ là một trong những dangle động lớn và huyền bí nhất trong quần thể dangle động ở trung tâm danh thắng Ngũ Hành Sơn.
Động Âm Phủ mang tên từ thời vua Minh Mạng (vào đầu thế kỷ 19), khi nhà vua vi hành đến ngọn núi này. Theo thuyết âm khí và dương khí, trong đời sống nhân sự và vạn vật luôn tồn tại hai mặt trái chiều: xuất hiện ngày phải xuất hiện đêm, xuất hiện sinh phải xuất hiện tử. Vì thế, trên ngọn Thủy Sơn xuất hiện đường lên trời thì dưới chân xuất hiện động xuống Âm Phủ. Trong động Âm Phủ xuất hiện nhiều truyền thuyết vừa thực, vừa ảo. Thực ở đó là nhân sự ai cũng tồn tại một lần sinh và một lần tử, còn ảo ở đây là việc phân xử của tạo hóa về điều thiện và điều ác của kiếp nhân sự.
Bởi vậy, trong động Âm Phủ được chia làm hai ngách, đó là ngách lên trời và ngách xuống âm ti. Âm ti là toàn cầu của người chết. Theo giáo lý của đạo Phật, chết không phải là hết mà là việc chuyển tiếp để đầu thai về cảnh giới khác. Người tích thiện nhiều sẽ tiến hành siêu thoát, kẻ tạo ra tội ác sẽ bị đọa đày. Thiện và ác đến đây sẽ tiến hành phân minh. Theo định luật âm ty, nhân sự trước lúc chết, các linh hồn phải qua chiếc cầu Âm Dương trên sông Nại Hà định mệnh.
Động Huyền Không
Ở trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn, Huyền Không là một trong những động đẹp tuyệt vời nhất, huyền ảo nhất, có mức giá trị tâm linh to lớn số 1. Động Huyền Không là một động lộ thiên, vòm hình tròn trụ, nền phẳng phiu, trên vòm xuất hiện 5 lỗ thông ra bên phía ngoài, năng lượng tràn vào đây tạo một không khí huyền bí lung linh cho dangle động.
Xuất hiện chu vi khoảng 25m, Huyền Không động được bài trí khá phong phú, ngay bậc cấp bước xuống động, hai bên là tượng của những vị Thiện và Ác như nhắc nhở nhân sự phải luôn thánh thiện, từ bi nhắm đến cõi sắc không của Phật.
Trên tốt nhất là tượng Phật Thích Ca, được làm vào năm 1960 bởi nghệ nhân Nguyễn Chất, người nổi tiếng ở làng đá mỹ nghệ Non Nước. Dưới là bàn thờ cúng Phật Địa Tạng Vương Bồ Tát. Bên trái động xuất hiện đền thờ bà Ngọc Phi (bà Chúa Tiên), là nơi khách nước ngoài đến cầu tài, cầu lộc; đền thờ bà Lồi Phi (Chúa Thượng Ngàn) được khách nước ngoài đến cầu nguyện về sức khỏe thể chất và sự bình an.
Sâu bên phải là đền Trang Nghiêm Tự cổ kính được xây dựng năm 1825, gồm ba gian. Gian chính thờ Phật Quan Âm, bên trái thờ 3 vị Thánh (gồm Quan Công, Quan Bình và Châu Xương) tượng trưng cho đức độ, trí dũng và lòng trung thành với chủ. Đặc biệt quan trọng, gian bên phải thờ Ông Tơ, Bà Nguyệt, nơi các đôi trai gái đến cầu duyên, mong được Nguyệt Lão buộc sợi chỉ hồng trăm năm niềm hạnh phúc.
Quanh vòm động xuất hiện nhiều nhiễu đá bám vào vách tạo thành những hình thù lạ, đó là khuôn mặt ông già nhìn nghiêng, là hình con chim hạc hay đà điểu, hình hai đầu voi với chiếc vòi thả xuống, là con cò cùng chiếc mỏ dài nhọn ép vào vách động…
Động Vân Thông
Động Vân Thông nằm gọn trong thâm tâm núi, hình tròn trụ như đường ống chếch lên phía ngọn núi. Trong động xuất hiện một tấm bia cổ, khắc 3 chữ “Ngũ Uẩn Sơn”, giữa động xuất hiện một tượng Phật rất rộng. Sau lưng là đường tăng trưởng động, càng vào sâu càng hẹp và phía lên đỉnh núi, phải bám vào các tảng đá mới lên được. Cuối động là miệng thông ra ngoài to bằng cái nong (đường kính khoảng hơn 1m). Năng lượng từ đỉnh dọi vào trong động, tạo ánh hào quang rực rỡ.
Ở động Quan Âm, nhiều thạch nhũ tạo ra những bức tượng phật Phật rất rất dị, trong đó, khối thạch nhũ tạo thành tượng Quán Thế Âm Bồ Tát tuyệt đối, đẹp hơn bất kì pho tượng nào do thợ điêu khắc tạc nên. Cuối động là hồ nước mát trong, lạnh ngọt xung quanh năm, được gọi là hồ nước Cam lồ. Trên những vách đá rêu phong, khách nước ngoài đến đây còn rất có thể tìm thấy những bút tích đề thơ, vịnh cảnh của những thi nhân từ thời Trần, Lê…
Đặc biệt quan trọng, đứng ở Vọng Giang Đài trên ngọn Thủy Sơn, rất có thể nhìn dòng sông Trường Giang chảy xanh xao, phóng tầm mắt bao quát phong cảnh và tò mò những dangle động nổi tiếng.
Ngũ Hành Sơn được ví như hòn non bộ rộng lớn giữa lòng thành phố Thành Phố Đà Nẵng. Đồng thời Bà Nà, Sơn Trà, ở đây được xem là vấn đề dừng chân mê hoặc riêng với khách hàng du ngoạn mọi khi đến với miền Trung trên hành trình tò mò các di tích toàn cầu./.
