Đèo Mã Pí Lèng (Hà Giang) là cung đường đèo hiểm trở dài khoảng 20km vượt đỉnh núi Mã Pí Lèngcó độ cao 2.000m, nối Mèo Vạc với Đồng Văn. Đoạn đèo này nổi tiếng với những cung đường uốn lượn như con rắn vắt mình từ ngọn núi này sang ngọn núi khác.
Mã Pí Lèng theo tiếng Quan Hỏa chỉ “sống mũi con ngựa” theo nghĩa đen. Nhưng theo nghĩa bóng, tên thường gọi này chỉ sự hiểm trở của đỉnh núi, nơi dốc cao đến mức con ngựa trải qua phải tắt thở, hoặc đỉnh núi dựng đứng như sống mũi con ngựa.
Con đường chạy qua đèo Mã Pí Lèng xuất hiện tên thường gọi là đường Hạnh Phúc, được hàng vạn thanh niên xung phong thuộc 16 dân tộc của 8 tỉnh miền Bắc Việt Nam xây dựng từ thời điểm năm 1959 – 1965. Tại phần đường đèo, các nhân công đã phải treo mình trên dây giữa các vách đá để xây dựng trong suốt 11 tháng.
Từ thời điểm năm 2009, vùng núi Mã Pí Lèng đã được công nhận là di tích danh lam thắng cảnh vương quốc. Theo đó, đèo Mã Pí Lèng được đánh giá là phòng di tích rực rỡ về địa chất và cảnh sắc; đỉnh đèo là một trong những điểm quan sát toàn cảnh vào loại đẹp tuyệt vời nhất ở Việt Nam, hẻm vực sông Nho Quế là một trong những thung lũng kiến thiết độc nhất vô nhị ở Việt Nam.
Dài gần 50km, Đèo Ô Quy Hồ là một con đèo giữ kỷ lục về độ dài tại vùng núi Tây Bắc, đồng thời cũng là một trong số những cung đường đèo hiểm trở và hùng vĩ vào số 1 Việt Nam. Con đèo này nằm trên tuyến quốc lộ 4D cắt ngang dãy Hoàng Liên Sơn, đèo tiếp nối hai tỉnh Lào Cai và Lai Châu với đỉnh đèo ở độ cao 2.000m là một ranh giới giữa hai tỉnh.
Tên thường gọi Ô Quy Hồ xuất phát từ tiếng kêu da diết của một loài chim, gắn với huyền thoại về mẩu chuyện tình yêu không thành của một đôi trai gái. Không những thế, đèo Ô Quy Hồ cũng rất được gọi là đèo Hoàng Liên, do vượt qua dãy núi Hoàng Liên Sơn, hoặc đèo Mây do trên đỉnh đèo vòng quanh năm mây phủ.
Độ cao, sự hiểm trở và chiều dài khiến cho đèo Ô Quy Hồ được mệnh danh không chính thống là “vua đèo vùng Tây Bắc”. Đỉnh đèo Ô Quy Hồ nằm giữa mây núi ngút ngàn còn được gọi với tên gọi Cổng Trời. Những năm trời lạnh, đỉnh đèo rất có thể phủ kín băng tuyết.
Không chỉ hiểm trở, trước kia, đoạn đèo này còn gắn với mẩu chuyện về những con hổ thần rình bắt người qua lại, nên rất ít người dám vượt qua. Ngày nay, tuyến phố đèo đã được upgrade nhiều nên trở thành một cung đường xe cộ lưu thông khá sầm uất.
Đèo Pha Đin hay là đèo núi xuất hiện độ dài 32 km nằm trên quốc lộ 6, một phần thuộc xã Phỏng Lái, huyện Thuận Châu tỉnh Sơn La và một phần thuộc xã Tỏa Tình, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên, với điểm tốt nhất là một trong những.648 mét. Tên thường gọi đèo Pha Đin nguyên gốc xuất xứ từ tiếng Thái, nghĩa là “Trời và Đất”, hàm nghĩa nơi đấy là chỗ tiếp giáp giữa trời và đất.
Đèo Pha Đin vừa nổi tiếng hiểm trở, vừa là nơi xuất hiện khung cảnh quan mê hồn. Trên lưng chừng đèo thường mịt mờ mây phủ, dưới chân đèo là những bản làng lác đác. Tuy nhiên, khi lên tới mức gần đỉnh đèo thì hầu như không thể thấy bản làng nào mà chỉ từ nền trời xanh thẳm và núi rừng hùng vĩ như hòa quyện làm một.
Những năm thời gian gần đây, Dự Án BĐS tôn tạo, upgrade quốc lộ 6 đoạn Sơn La-Tuần Giáo đã hoàn tất. Tuyến đường tránh đèo Pha Đin được xây dựng bám theo sườn núi các đỉnh đèo phụ phía trái quốc lộ 6 cũ, xuất hiện độ cao khoảng 1.000m (thấp hơn đèo Pha Đin 200-400m), đã khiến cho xe cộ ít lưu trải qua cung đường qua đèo Pha Đin và con đèo chỉ từ tương thích với khách hàng phượt ưa mạo hiểm.
Trong kháng chiến chống Pháp, đèo Pha Đin là một trong những tuyến quan trọng trọng điểm tiếp vận vũ khí đạn dược và lương thực cho chiến dịch Điện Biên Phủ của Việt Minh, phải hứng chịu những cuộc oanh tạc kinh hoàng của không quân Pháp. Điều này đã khiến cho đèo Pha Đin trở thành một hình mẫu của tinh thần gan dạ với trên 8.000 thanh niên xung phong “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.
Đèo Khau Phạ là con đèo dài nhất trên tuyến quốc lộ 32 với độ dài trên 30 km, đồng thời cũng là một trong những cung đường đèo vòng quanh co và dốc đứng thuộc hàng số 1 Việt Nam. Đèo nằm ở vị trí phòng giáp giới giữa huyện Văn Chấn và huyện Mù Cang Chải của tỉnh Yên Bái , trải qua nhiều địa danh nổi tiếng như La Pán Tẩn, Mù Cang Chải, Tú Lệ, Chế Cu Nha, Nậm Xuất hiện v.v. ở độ cao xuất phát từ một.200m đến 1.500m so với mực nước biển.
Đèo vượt qua đỉnh núi Khau Phạ, ngọn núi tốt nhất vùng Mù Cang Chải. Tên thường gọi của đỉnh núi này trong ngôn từ của dân tộc Thái nghĩa là “Sừng Trời” (chiếc sừng núi nhô lên tận trời), do các chóp núi thường nhô lên giữa biển mây bao vòng quanh như một chiếc sừng.
Khung cảnh nhìn từ đèo Khau Phạ đẹp tuyệt vời nhất vào mùa lúa chín, tầm tháng 9 tháng 10, khi lúa trên chân ruộng bậc thang Tú Lệ chín vàng. Đấy là thời gian mà nhiều khách hàng phượt mạo hiểm đoạt được đèo để ngoạn cảnh.
Ngoài những thửa ruộng bậc thang trải dài miên man, nằm cạnh sát cung đường đèo vòng quanh co của Khau Phạ còn cả những cánh rừng già mang đậm nét nguyên sơ lưu giữ được nhiều loại động thực vật quý hiếm./.
