Đình Tân Nhuận Đông tọa lạc ấp Tân Thuận, xã Tân Nhuận Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp.
Toàn cảnh đình Tân Nhuận Đông
Đình Tân Nhuận Đông được xây dựng và tồn tại nhằm thỏa mãn nhu cầu nhu yếu sinh hoạt tín ngưỡng của Nhân dân địa phương thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh và các vị tiền hiền, hậu hiền đã xuất hiện công khai minh bạch phá, tạo lập đình, phò trợ cho cuộc sống thường ngày của Nhân dân được định cư lạc nghiệp. Không dừng lại ở đó, đình còn giữ được nét kiến trúc đặc trưng của đình Nam bộ với mạng lưới hệ thống câu đối, liễn, hoành phi gỗ sơn son thếp vàng nên thuộc mô hình di tích kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật.
Đình Tân Nhuận Đông được xây dựng vào tầm khoảng thời điểm đầu thế kỷ XIX mang tên thường gọi của làng, được vua Tự Đức ban sắc phong “Thành Hoàng Bổn Cảnh” vào năm 1852. Đình được tạo ra từ khá sớm nối sát với thời kỳ khai hoang lập ấp của dân ở trên vùng đất mới ghi dấu ấn lịch sử dân tộc tăng trưởng của vùng đất Phú Nhuận xưa (thuộc huyện An Xuyên) và nay là xã Tân Nhuận Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp. Đình còn là một hạ tầng tín ngưỡng trọng điểm của quần chúng dân ở trong buổi đầu định cư và xây dựng đời sống mới, thông qua đó phản ánh sinh động thời kỳ tạo ra và tăng trưởng nền văn hóa truyền thống tâm linh ven sông Tiền. Cho đến nay, đình Tân Nhuận Đông vẫn tồn tại lưu giữ sắc phong “Bổn Cảnh Thành Hoàng”.
Trải qua thời hạn dài tồn tại và tăng trưởng, đình Tân Nhuận Đông vẫn giữ được nét uy nghi và cổ kính. Kết cấu của ngôi đình được xây dựng theo lối kiến trúc Vì kèo với việc liên kết giữa cột, kèo, đòn tay, xuyên, trính bằng kỹ thuật ráp mộng khít khao theo chiều dọc và chiều ngang mang hình mẫu âm khí và dương khí hòa hợp. Từ kết cấu kiến trúc, kỹ thuật chạm khắc hoa văn, hình người, các thiêng vật đến cách bày trí, sắp xếp những vật dụng thờ tự đều mang tính chất thẩm mỹ và nghệ thuật, thẩm mỹ và làm đẹp cao yên cầu người nghệ nhân không những xuất hiện đôi tay thông minh mà còn phải phải xuất hiện một trình độ kinh nghiệm làm việc dày dạn. Dù trải qua nhiều quy trình tiến độ thăng trầm của lịch sử dân tộc – hơn 100 năm, tune đình vẫn tồn tại bảo tồn và lưu giữ yếu tố nguyên trạng từ buổi đầu như: kết cấu bộ khung gỗ cột, kèo, xuyên, trính và nhiều hiện vật có mức giá trị văn hóa truyền thống, thẩm mỹ và nghệ thuật như: liễn đối, bao lam, hoành phi, án thờ cùng rất nhiều vật dụng thờ tự khác
Chánh điện đình Tân Nhuận Đông
Đình Tân Nhuận Đông tồn tại đến thời buổi này đang trở thành một công trình xây dựng kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật vượt trội minh chứng cho một quy trình tiến độ của những người dân đi khai hoang, lập ấp đầy gian lao nhưng cũng rất đỗi tự hào của dân tộc. Đồng thời các lợi ích lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống quý báu, đình Tân Nhuận Đông còn lưu giữ nhiều lợi ích kiến trúc, lịch sử dân tộc, Hán Nôm là những tư liệu chính yếu của nhiều ngành phân tích không giống nhau như mỹ thuật, kiến trúc, ngữ điệu, văn hóa truyền thống dân gian, phượt… tạo điều kiện kèm theo cho việc thông dụng tri thức khoa học xã hội đến với quần chúng.
Ngoài những giá văn hóa truyền thống, kiến trúc như trên, đình Tân Nhuận Đông còn mang một lợi ích văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử khác thể hiện qua tiệc tùng cúng đình. Đặc biệt quan trọng, trong Tiệc tùng Kỳ Yên Hạ điền đã thu hút hàng vạn lượt người trong và ngoài tỉnh về tham gia cúng viếng. Cứ đến ngày mùng 9, mùng 10 và 11 tháng 4 âm lịch (Tiệc tùng Kỳ Yên Hạ điền), không có ai bảo ai, người xem đều tề tựu đông đủ, nô nức góp rất là mình cho ngày hội công cộng của đình làng. Thông qua tiệc tùng cúng đình, Nhân dân muốn thể hiện lòng tôn kính riêng với các vị thần, những vị tiền nhân đã khuất – những người dân đã xuất hiện công trong việc xây dựng xóm làng để con cháu đã đạt được cuộc sống thường ngày ấm no như thời điểm hôm nay. Từ các hoạt động và sinh hoạt tiệc tùng đã thể hiện sự giao thoa tình cảm, sự liên kết không chỉ có thế tình làng nghĩa xóm giữa nhân sự với nhau. Toàn bộ nhằm tô điểm thêm những lợi ích truyền thống lịch sử của dân tộc trong đó xuất hiện việc bảo tồn và phát huy các lợi ích văn hóa truyền thống đình làng Nam bộ.
Với những lợi ích vượt trội trên, Đình Tân Nhuận Đông đã được Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Đồng Tháp xếp hạng Di tích lịch sử dân tộc – văn hóa truyền thống cấp tỉnh (Quyết định số 12/QĐ-Ủy Ban Nhân Dân-HC ngày 3/1/2018). Đầu xuân năm mới 2019, Sở Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du lịch Đồng Tháp nhận thấy Đình Tân Nhuận Đông là một trong những ngôi đình vượt trội về điểm sáng kiến trúc, hoạt động và sinh hoạt tín ngưỡng đình làng mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của vùng đất Nam bộ nên xuất hiện công văn ý kiến đề xuất và được Cục Di sản văn hóa truyền thống thuận tình lập hồ sơ khoa học ý kiến đề xuất xếp hạng Di tích Quốc gia. Và ngày 4/11/2020 Bộ Văn hóa truyền thống, Thể thao và Du Lịch xuất hiện Quyết định số 3233/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Quốc gia riêng với di tích kiến trúc thẩm mỹ và nghệ thuật đình Tân Nhuận Đông, xã Tân Nhuận Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp.
Đình Tô – Phước Chung
