Đà Lạt, từ ô cửa Nhà biệt thự

Bên khung cửa

Ngày vào ngày cuối tuần, từ ô cửa của Sofitel Dalat Palace, tôi được cận cảnh nhà Thủy Tạ, hồ Xuân Hương, đồi Cù và những cung đường nhàn du uốn lượn trên phố núi; được ngắm dãy Lang Biang xa mờ bồng bềnh trong mây. Khách sạn phong cảnh kiến trúc tuyệt diệu này còn có tên thường gọi cũ là Langbian Palace, được khởi công xây dựng từ thời điểm năm 1916 và khai trương thành lập tiếp sau đó sáu năm, theo kiến trúc tân tiến phối hợp trường phái truyền thống; khuôn viên rộng hơn 40,3 nghìn mét vuông, xung quanh dự án công trình là vườn hoa, chậu cây chậu hoa, thảm cỏ và rừng thông. Giống những dự án công trình kiến trúc khác đương thời, khách hàng sạn Palace xuất hiện trước mặt thiên về núi Langbiang.

Lang thang trong khuôn viên thơ mộng Sofitel Dalat Palace cùng Tiến sĩ kiến trúc Emmanuel Cerise, thay mặt Vùng Île-de-France tại thủ đô hà nội, trưởng phòng PRX – Việt Nam, tôi được nghe ông kể nhiều kỷ niệm về Đà Lạt. Ông nói: “Mỗi lần đến Đà Lạt, tôi ngỡ mình như cậu học trò thuở xưa đang dã ngoại về những miền quê nước Pháp”. Theo TS Emmanuel Cerise, dấu ấn kiến trúc Pháp rất nhiều mẫu mã ở Đà Lạt. Nhưng vì sao người Pháp lại đưa thật nhiều dự án công trình kiến trúc của tôi đến đây? Do vì, khi họ đặt chân đến vùng đất này và nhận ra rằng, đó là nơi hoàn toàn có thể tái hiện một khu đô thị kiểu Pháp, vì khu vực phong cảnh, tự nhiên, nhiệt độ đều tương tự quê nhà họ.

Biệt thự cổ ở đường Trần Hưng Đạo

Cuối thế kỷ 19, người Pháp đã khéo chọn cao nguyên Langbiang, nơi xuất hiện địa hình và điều kiện kèm theo nhiệt độ đặc trưng để thiết kế khu đô thị nghỉ ngơi Đà Lạt. Người Pháp nổi tiếng thơ mộng và họ cần một khu vực thơ mộng để xây dựng thành phố kiểu Âu theo Xu thế “hoài hương”. Khu đô thị đặc trưng này đã trải qua nhiều kỳ xây dựng chuyên nghiệp. Mỗi kỳ thiết kế là một ý tưởng, nhưng đều dựa vào yếu tố cốt lõi là thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc phối hợp phong cảnh và tài nguyên nhân văn. Nhiều dự án công trình kiến trúc cổ ở đây đã tạo ra hình tượng, đan dệt thành ký ức khu đô thị Đà Lạt, lưu định trong trí nhớ nhiều người.

Sáng. Từ những ô cửa các Nhà biệt thự trên trục di tích Đông – Tây của khu đô thị Đà Lạt, ta hoàn toàn có thể bao quát thành phố cao nguyên, với từng lớp nhà xuôi xuống thung lũng, ẩn hiện trong rừng thông và sương mù. Đêm. Bầu trời dường như xuống thấp, lung linh những vì sao. Ở khu đô thị Đà Lạt, mỗi dự án công trình, cụm dự án công trình được sắp xếp thông minh nhằm khai thác triệt để Điểm sáng địa hình, phong cảnh tự nhiên, tạo ra thành phố bản sắc, khó nhầm lẫn với kiến trúc ở những khu đô thị khác trong nước và trên toàn cầu. “Có thể khẳng định, giá trị cốt lõi tạo nên thương hiệu Đà Lạt là ở các đặc thù về khí hậu, cảnh quan tự nhiên, văn hóa lịch sử và hệ thống di sản kiến trúc hiếm nơi nào có” – KTS Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch tăng trưởng khu đô thị Việt Nam, cho thấy thêm.

Cung bậc phố núi

Đà Lạt được nhìn nhận như một “Bảo tàng kiến trúc Pháp thế kỷ 20 tại Việt Nam”. Khu đô thị cao nguyên này đang sở hữu khoảng 1.500 Nhà biệt thự, dinh thự, thánh đường cổ, sẽ là mẫu hình vượt trội của kiến trúc Pháp vào cuối thế kỷ 19, vào đầu thế kỷ 20. Trong số này, xuất hiện hàng trăm Nhà biệt thự nghỉ ngơi kiều diễm, ẩn mình Một trong những rừng thông, núi đồi đầy mê hoặc. Điều rất dị là không tồn tại sự trùng lặp kiểu dáng, mỗi dự án công trình là một tác phẩm kiến trúc hoàn mỹ, đặt trong sự thể nghiệm những lợi ích thẩm mỹ và làm đẹp mới, trên hạ tầng vừa tuân theo một số nguyên tắc toàn bộ khu đô thị kiểu Pháp, vừa tương thích Điểm sáng phong cảnh tự nhiên và văn hóa truyền thống địa phương trong thiết lập các tổng thể kiến trúc khu đô thị. Và Điểm sáng công cộng, những dự án công trình Nhà biệt thự này luôn xuất hiện vườn hoa, cách xa nhau, xuất hiện tầm nhìn thoáng ra phong cảnh. Kiến trúc sư tài danh Ngô Viết Thụ từng nói, ở Đà Lạt, nhà không thấy trọn, núi không thấy trọn, cảnh luôn ảo huyền… KTS Hoàng Đạo Kính thì nhìn nhận, rừng thông và kiến trúc những căn Nhà biệt thự cổ xinh đẹp, nhưng không lúc nào lạc thời đã sinh ra nỗi buồn “đặc sản”, là “linh hồn” của Đà Lạt. Đó là nỗi buồn sang trọng được cấu thành từ “cuộc hôn phối” giữa tự nhiên và sự thiết kế của nhân sự.

Từ ô cửa quán cafe Nhà biệt thự trên đường Trần Hưng Đạo, trục di tích Đông – Tây của khu đô thị Đà Lạt, tôi chọn góc quán tĩnh lặng để lắng nghe chiều xuống thành phố mộng mơ, phố phường những bước đi không ríu vào nhau, thong dong và thư nhàn. Ngày thường, Đà Lạt “lặng” đến lạ. Thế cho nên, nên nhà thơ Nguyễn Duy đã “nghe mơ hồ một chiếc lá thông rơi”. Có lẽ rằng, nhiệt độ, thiên nhiên và môi trường tự nhiên đã tác động đến tư tưởng, ý niệm sống và phong thái của người dân xứ này!

Trong khuôn viên khách hàng sạn Palace

Phóng tầm nhìn chung, hoàn toàn có thể nhận thấy địa hình Đà Lạt uyển chuyển, thướt tha, dẫn dắt tầm nhìn thiên về dãy núi Langbiang, tạo thành phong cảnh thị giác khu đô thị đặc trưng. Đà Lạt mang ý nghĩa phong thái và ngữ điệu kiến trúc Pháp khá rõ. Nhưng ngược lại, các nhà kiến trúc này cũng chịu tác động của Điểm sáng tự nhiên Đà Lạt. Đó là sự việc giao thoa tự nhiên. Những kiến trúc ở thành phố cao nguyên được sáng tạo từ nguồn ý tưởng địa phương để tạo thành kiểu kiến trúc rất dị, đậm bản sắc. Nghệ thuật tổ chức triển khai phong cảnh, điều kiện kèm theo tự nhiên, lợi ích nhân văn, cùng thẩm mỹ và nghệ thuật kiến trúc dự án công trình đã đan dệt, thiết kế nên thương hiệu khu đô thị Đà Lạt, đủ để những bước đi lữ khách hàng dùng dằng chẳng muốn rời xa.

Các đỉnh tháp nhà thờ Chánh tòa, Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt; khu vực và vị trị hồ Xuân Hương, khách hàng sạn Palace, nhà ga; thương hiệu chợ Đà Lạt và các dinh thự, Nhà biệt thự cổ; vị thế và bóng hình của phố trung tâm… đã tạo ra bản vẽ ảo khu đô thị Đà Lạt. Và chỉ mất những khu đô thị xuất hiện ký ức, xuất hiện hình tượng mới hoàn toàn có thể tạo cho thị dân, khách nước ngoài bản vẽ ảo để xác định khu vực, để lưu định thương hiệu về khu đô thị mà mình đang sống, đã sống và từng là lữ khách hàng./.

Mai Văn Bảo