Đình làng Bình Vọng (xã Văn Bình, huyện Thường Tín) được xây dựng vào tầm thế kỷ XVII và nằm sát kề với chùa Báo Quốc. Cụm di tích này còn có khung cảnh yên bình kiểu làng quê Bắc Bộ truyền thống lịch sử với ao đình, vườn muỗm, đặc biệt quan trọng là cây cầu ngói độc đáo và khác biệt.
Mang lối kiến trúc đặc trưng kiểu “thượng gia hạ kiều” – trên là nhà, dưới là cầu, cầu ngói Bình Vọng có lẽ rằng cũng tồn tại niên đại tương đương với đình Bình Vọng, nhưng do chiến tranh nên đã biết thành phá hủy vào trong những năm 1940. Sau này, cầu được người dân phục dựng.
Qua cổng tam quan của cụm di tích, khách nước ngoài sẽ lạc vào khu vực rợp mát của vườn muỗm cổ thụ. Soi bóng bên bờ ao là cây cầu ngói cong cong, được xây dựng với mục tiêu vừa tạo điều kiện kèm theo tiện lợi cho việc lưu thông, vừa là nơi nghỉ dưỡng của người dân sau những ngày mùa bận rộn.
Tuy đã được xây dựng lại, tune cầu ngói Bình Vọng vẫn tuân thủ ngặt nghèo các quy ước của kiến trúc truyền thống lịch sử. Đó là phần thượng gia (gồm thân, mái) gồm 7 gian: 2 gian ở hai đầu trên cầu và 5 gian giữa; chiều dài 20m, bề ngang 3m. Hệ vì kèo được làm bằng gỗ gồm 2 hàng cột cái và 2 hàng cột quân được link theo phong cách chồng rường, giá chiêng. Phần cột cái giữa cầu xuất hiện tiết diện hình vuông vắn, trên thân cột xuất hiện 4 đôi câu đối do chính các cụ ông cụ bà cao niên trong làng Bình Vọng viết. Trên mỗi xà nách, bẩy hiên đều chạm khắc nổi hình rồng cùng hoa văn trang trí với đề tài hoa đào, cúc dây hay chữ “Vạn”…
Phần mái ở hai gian đầu trên cầu được thiết lập gồm 4 mái với đầu đao cong vút, vươn lên mạnh mẽ và uy lực, trên chạm đầu rồng và lợp ngói mũi hài. Hai gian đầu hồi không xây bít đốc mà xuất hiện tường bao hai bên. Trên tường là những bức tranh đắp nổi hình chim phượng và hoa cúc cùng ô hành lang cửa số tròn.
Phần hạ kiều (gồm mố, trụ cầu, sàn) được làm bằng bê tông cốt thép giả đá; trên các mố, trụ đắp đầu rồng khỏe mạnh. Sàn cầu lát gỗ, giữa là lối đi, hai bên xuất hiện hiên chạy dài trang trí hình con tiện và chỗ nghỉ chân cũng rất được làm trọn vẹn được làm bằng gỗ.
Cầu ngói Bình Vọng là hạng mục không thể tách rời và là “nét chấm phá” trong tổng thể kiến trúc của cụm di tích đình Bình Vọng – chùa Báo Quốc. Năm 1999, cụm di tích này đã được công nhận là Di tích lịch sử hào hùng, kiến trúc, nghệ thuật và thẩm mỹ vương quốc.
Hương Thủy
