Tôi đã triển khai lời hứa hẹn với chính mình, viếng Nghĩa trang liệt sĩ Vị Xuyên, đặt chân lên cột cờ Lũng Cú và những địa danh vùng Cực Bắc: Mèo Vạc, Mã Pì Lèng, Đồng Văn… Dù đã từng say đắm trước cảnh sắc của bao nhiêu vùng đất, ấy vậy mà tôi vẫn bị Hà Giang mê hoặc.
Cột cờ Lũng Cú.
Trải nghiệm khó quên
Tôi thật như ý khi kịp đến Hà Giang ngay trước lúc làn sóng dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát. Khi đó phượt Hà Giang đã gần như là bị “đóng băng” bởi nhiều tháng liền đường bay quốc tế bị ngừng hoạt động. Khách ngoại không thể, khách hàng nội cũng thưa thớt.
Trong cái rủi xuất hiện cái could, tôi lại xuất hiện khả năng không nhiều được đắm chìm trong một Hà Giang xưa cũ với nét trong trẻo, yên bình, vắng lặng cố hữu. Và thật lạ lùng là vào thời gian đó vẫn còn đấy những bông hoa đào sót lại dù xuân đã cạn ngày.
Điểm dừng chân trước tiên của Shop chúng tôi là Nghĩa trang Liệt sĩ Vị Xuyên, nằm tại ngay đầu thành phố Hà Giang, nơi yên nghỉ của một.800 nhân vật liệt sĩ đã hy sinh để giữ từng tấc đất biên cương của Tổ quốc.
Nhìn những hàng mộ chí, tôi nghe văng vẳng lời bài hát mà ca sĩ Thuý Lan đã hát rất xúc động trong những ngày tháng tàn khốc ngày xuân năm 1979: “Cầm bàn tay em mà anh nói gì nhiều đâu, cuộc đời đang xuân mà thôi nhé tạm biệt…”. Và tôi hiểu vì sao hoa đào biên viễn như thắm hơn trên rẻo đất này.
Rời Nghĩa trang Liệt sĩ Vị Xuyên, xe của Shop chúng tôi rong ruổi từ TP Hà Giang lên đến mức đỉnh Mã Pì Lèng mất gần một ngày. Nhưng không như là tất cả nơi nào khác, người ta chỉ mong sao đến đích, với Hà Giang, cái đích là một cả hành trình, kể từ thời điểm chiếc xe lăn bánh để vào vùng cao nguyên đá Đồng Văn, thì nghĩa là quý vị “đã đến”.
Tôi thậm chí là không hề chợp mắt phút nào trong suốt chuyến hành trình, chỉ là vì không thích mình bỏ qua một “scene” nào trong những thước phim đẹp như mơ trước mắt.
Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận là Trung tâm giải trí công viên địa chất toàn thị trường quốc tế nằm trải dài ở 4 huyện Vùng Cao Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc.
Giống như lần trước tiên đứng trước biển, khi đối lập với một khuôn viên rộng lớn chỉ mất một màu xám của đá và đá, tôi thấy mình thật nhỏ bé, và không thể không nghĩ về đến bao kiếp nhân sinh đã trôi qua trong dòng thời hạn vô tận, chỉ mất những tảng đá tai mèo lớn nhỏ này vẫn đứng im lìm như “trơ gan cùng tuế nguyệt”.
Một nếp nhà tại Phố Cáo.
Một trong những điểm dừng chân đáng nhớ của Shop chúng tôi là dốc Thẩm Mã, một con đèo nổi tiếng với nhiều khúc cua lắt léo, vốn là nơi người xưa dùng làm thử sức ngựa, giờ là vấn đề check-in không thể bỏ qua trên hành trình lên rất cao nguyên đá.
Ở đỉnh dốc, vài cô gái cậu bé mặc quần áo dân tộc, vai đeo những gùi hoa cải vàng rực bẽn lẽn mời khách hàng tự sướng. Chuyện về những em bé vùng cao phải đi tìm tiền sớm từ khách hàng phượt không hiếm nhưng ở đây, các bé rất ít làm phiền khách hàng.
Điểm đến lựa chọn không thể bỏ qua tiếp theo là thung lũng Sủng Là, làng văn hoá Lũng Cẩm với ngôi nhà từng làm hoàn cảnh cho bộ phim truyện “Chuyện của Pao”. Ngôi nhà xuất hiện hàng rào đá đặc trưng của vùng đất này, xuất hiện cây đào cây mận trước cửa luôn rực rỡ mỗi độ xuân về. Chị gia chủ nói tiếng Kinh lơ lớ hồn nhiên kể đã xem bộ phim truyện đó, thấy rất đẹp và chị sẵn lòng tự sướng với khách nước ngoài.
Tôi cũng tạm dừng ở Phố Cáo, gọi là phố mà chỉ mất vài chục nếp nhà đơn sơ. Anh thợ chụp ảnh vừa quen trong cuộc gặp gỡ tại một quán café ở đây kể rằng, đã lang thang ở con phố này cả một tuần liền, dậy từ tinh mơ, đi đến tối mịt chỉ để chớp lấy khoảnh khắc kỳ diệu nào đó của đá núi, mây ngàn. Rồi tôi cũng đi lang thang trong đêm phố cổ Đồng Văn, để thấm cái lạnh của rừng núi và cảm xúc ấm cúng, lạ lẫm khi nhấp một ly cafe ở đây…
Nhưng có lẽ rằng, cảm xúc mạnh nhất là lúc để chân đến Mã Pì Lèng, ngợp giữa bốn bề núi non trùng điệp, thăm thẳm phía dưới là loại sông Nho Quế màu xanh ngọc. Mã Pì Lèng được mệnh danh là một trong “tứ đại đỉnh đèo”, hiểm trở vào hàng đầu của Việt Nam, dài tới 20 km.
Đây cũng là phần khó khăn vất vả nhất của Con đường Niềm hạnh phúc, tuyến phố huyền thoại do một.200 thanh niên xung phong từng đổ mồ hôi và máu phá từng cm núi đá để nối tiếp 4 huyện vùng cao của Hà Giang.
Từ Mã Pì Lèng, Shop chúng tôi đi sang cột cờ Lũng Cú. Đứng ở nơi địa đầu Tổ quốc, nhìn về phía biên giới, nghe tiếng cờ bay phần phật trên đỉnh trời, mới hiểu thực sự Tổ quốc là 2 tiếng thiêng liêng.
Trong chuyến hành trình này, tôi cũng sẽ được du ngoạn trên dòng sông Nho Quế, ngắm vách núi dựng đứng của hẻm vực Tu Sản. Phần đường xuống bến để lên thuyền thật là một trải nghiệm nhớ đời, nhất là với một người xa lạ mạo hiểm như tôi.
Con đường mòn từ đỉnh Mã Pì Lèng (độ cao so với mặt nước khoảng hơn 800m) xuống đến bến dài gần 8 km với 49 khúc cua, bám vắt vẻo vào vách núi, lúc nào thì cũng ngay cạnh miệng vực.
Chở khách hàng là các tài xế người địa phương với những chiếc xe wave cũ mèm. Họ lao dốc với vẻ mặt vô cảm nhưng khách nước ngoài thì mặt tái mét, tim đập thình thịch, vừa phải nỗ lực toàn thân để khỏi xô dúi vào người lái, vừa phải cầu nguyện để người đằng trước đừng xuất hiện chệch tay lái…
Cuộc sống trên Cao nguyên đá Đồng Văn.
Sự quyến rũ kỳ lạ
Hóa ra, cả vùng tưởng như chỉ toàn đá là đá, người ta vẫn trồng cấy, vẫn đời này nối đời kia bằng một dòng chảy văn hóa truyền thống rực rỡ. Không xuất hiện khả năng đắm mình vào các tiệc tùng, tôi chỉ được lướt qua vùng văn hoá rực rỡ ấy nhờ vài nét nhà hàng.
Từ những hộc đất nhỏ không nhiều xen Một trong những vạt đá, người dân hoàn toàn có thể trồng rau, tra ngô, vun xới, rồi chờ mưa nắng của trời đất cho tới ngày đâm hoa kết trái. Ngô là thực phẩm chính nuôi sống người dân ở đây, từ hạt ngô mà xuất hiện mèn mén, một loại bánh bột ngô quen thuộc của đồng bào, xuất hiện rượu ngô, thứ males say hoàn toàn có thể khiến cho người ta quên trời quên đất.
Đặc biệt quan trọng ở Hà Giang tôi tuyệt vời với món cải cay, một thứ rau hình như chỉ mất ở Hà Giang. Cải cay bán đầy chợ, xuất hiện 6.000 đồng/mớ, non mỡn. Nhưng nếu cứ thế luộc lên, nó cũng chỉ mất vị ngọt và đắng thường thì, muốn thành cải cay thì phải biết phương pháp làm.
Theo phía dẫn của đồng bào, cải phải trần nước nóng già, ngâm một lát cho rau tái đi, chắt hết nước, đậy vung để qua đêm rồi mới xào. Thời điểm hiện tại màu cải không thể xanh mướt nữa mà chuyển sang màu nâu vàng, vị đắng của cải cũng biến mất, chỉ từ vị ngọt và trở thành cay nồng, xộc lên mũi, đúng vị mù tạt. Nhiều người yêu thích xào cải cay với thịt bò nhưng tôi thấy xào kiểu đồng bào, chỉ là đập chút gừng là đủ vị.
Lên Hà Giang, có lẽ rằng quý vị cũng nên thử món rực rỡ là thắng cố. Nghe nói thắng cố bán ở phố cho khách hàng phượt giờ được cải biên nhiều. Còn thắng cố nguyên bản của đồng bào thì không phải ai cũng liều lĩnh dám thử, mà xuất hiện thử rồi chắc cũng rất khó có thể có khả năng để ăn tiếp.
Một món nên thử nữa là cháo ấu tẩu. Củ ấu tẩu vốn xuất hiện chất độc hại, tuy vậy với cách chế biến công phu của người Hà Giang, nó đang trở thành món cháo thơm ngon, bổ dưỡng, vừa xuất hiện vị ngọt sâu của nước xương, vừa xuất hiện vị nhằn nhặn đắng của củ ấu tẩu, rất lạ miệng. Cháo ấu tẩu thường bán vào về tối, nghe nói là thứ cháo phục hồi sức khoẻ rất tốt cho những người dân vừa đi đường xa hay trót quá mê man vào males rượu.
Dù xuất hiện tả hay kể thế nào về Hà Giang cũng chỉ nói được một phần sự quyến rũ kỳ lạ của vùng đất này, muốn hiểu hơn thì phải tự mình cảm nhận. Một người quý vị quốc tế khi được hỏi nơi nào tuyệt vời nhất ở Việt Nam đang không do dự vấn đáp đó là một Hà Giang.
Và tôi cũng vậy, vẫn muốn sẽ trở lại vùng đất này. Bởi còn nhiều điều để tò mò ở đây, các tiệc tùng vùng cao, những bản làng xa xôi đẹp như tranh, những cung đường hứa hẹn nhiều xúc cảm…
Hoài Dương