Quảng Trị là vùng “đất lửa” ác liệt nhất trong chiến tranh, nơi tận mắt chứng kiến nỗi đau chia cắt hai miền Nam – Bắc. Ðến Quảng Trị là để cảm nhận sự thiêng liêng của mảnh đất nền nhân vật, nơi đó thấm đẫm máu đào của quân và dân ta trong cuộc kháng mặt trận kỳ, hào hùng của dân tộc.
Như một sự trùng hợp ngẫu nhiên, những lần tôi đặt chân đến Quảng Trị đều được tận tận hưởng cái nóng ran da, cháy thịt của đất miền Trung. Một người quý vị ở Nghệ An đã từng nói với tôi rằng, ra miền Trung giữa độ tháng 5 là phải trải nghiệm nắng lửa, gió Lào. Chính cái thời tiết khắc nghiệt mà khắp dải đất hình chữ S không nơi nào sánh được đã tôi luyện nhân sự ở đây sự kiên cường, chịu khó nhưng cũng rất cởi mở, ân tình.
Thành cổ Quảng Trị, nơi ghi dấu trận chiến ác liệt trải dọc qua 81 ngày đêm giữa quân ta và Mỹ – nguỵ.
Quảng Trị, vùng đất của việc tri ân, của những nhân sự, địa danh đã làm ra huyền thoại. Ðó là Nghĩa trang Trường Sơn, nơi an nghỉ của không ít nhân vật liệt sĩ từ mọi miền Tổ quốc đã hy sinh trên tuyến phố mòn Hồ Chí Minh huyền thoại trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
Cầu Hiền Lương bắc qua sông Bến Hải, nơi đã từng ngăn chia 2 miền Nam – Bắc trong cuộc trường chinh trải dọc qua 21 năm ròng rã, là hình mẫu cho khát vọng thống nhất non sông. Lật từng trang sử của Quảng Trị là mưa bom bão đạn, là đau thương, nước mắt, nhưng trước gông cùm, xiềng xích, lòng người không hề nao núng, bền chắc chiến đấu vì song lập, tự do.
Tượng đài “Khát vọng thống nhất” thuộc cụm di tích Ðôi bờ Hiền Lương, khắc hoạ thương hiệu người mẹ miền Nam và em bé đưa mắt nhìn về bờ Bắc, mong đợi ngày 2 miền sum họp.
Cầu Hiền Lương bắc qua sông Bến Hải, dòng sông này nằm ở vị trí vĩ tuyến 17, khi xưa nơi đấy là giới tuyến ngăn chia 2 miền Nam – Bắc.
Trong hành trình về nguồn, những địa điểm đỏ tại Quảng Trị luôn là những điểm sáng mà mỗi khách nước ngoài lúc đặt chân đến đều không thể bỏ qua. Họ tìm tới đây để hoài niệm về quá khứ, xuất hiện khi lại sụt sùi về những mẩu chuyện trong chiến tranh. Và thâm thúy hơn là niềm tự hào vô bờ bến, là việc biết ơn thế hệ cha ông đã hy sinh xương máu, để ta biết trân quý lợi ích vĩnh cửu vĩnh cửu của song lập, tự do./.
Hữu Nghĩa