Hào Phú (Tuyên Quang) – Mảnh đất nền xuất hiện nhiều điểm đến chọn lựa mê hoặc

Đình làng Quang Tất, thôn Quang Tất tọa lạc trên khu đất nền tương đối bằng vận, xung vòng quanh xuất hiện nhiều cây xanh cổ thụ tạo bóng mát vòng quanh năm. Đình còn lưu giữ được 7 sắc phong của những triều vua ban cho dân làng Quang Tất để thờ phụng Thành hoàng làng. Bản sắc phong xuất hiện niên đại sớm nhất vào thời vua Tự Đức năm thứ 6 (1853). Như vậy, qua thư tịch Hán Nôm trên bước đầu tiên xác lập được đình xây dựng muộn nhất là vào vào đầu thế kỷ XIX. Ngôi đình được dựng với kiến trúc nhà sàn gồm 3 gian, 2 chái, mái lợp ngói. Đền hiện còn 3 bộ cột chính dài khoảng 4 m và 7 bộ cột phụ dài 2,5 m được kê trên các tảng đá xanh và đá o­ng. Trong năm đình xuất hiện 3 ngày đại lễ: Mùng 6, 7 tháng Giêng, 10-2, 12-11 âm lịch. Trong những ngày đại lễ dân làng mở hội lớn và xuất hiện nhiều vui chơi dân gian như hội thi vật, thi chọi gà, kéo co, đánh cù… Với vị trí tiện lợi về giao thông vận tải nhưng kín kẽ, đáp ứng kín đáo nên trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đình được Sư đoàn 308 chọn làm nơi đóng quân trong thời điểm tạm thời, tập trung lương thực, quân tư trang, đạn dược trên đường hành quân. Trong kháng chiến chống Mỹ, đình là nơi Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương mở lớp huấn luyện và giảng dạy, tập huấn cán bộ phục vụ kháng chiến và là nơi treo pa nô, khẩu hiệu tuyên truyền kháng chiến của nhân dân địa phương.

Cách đình Quang Tất chừng 2 km là đền Ất Sơn (hay còn gọi là đền Thượng) tọa lạc trên một khu đất nền rộng, bằng vận trên một sườn đồi nhỏ, thuộc địa phận thôn Thắng Lợi. Đền được dựng lên để thờ phụng 3 vị thành hoàng làng là Cao Sơn Đại Vương, Kế Sơn Đại Vương và Ất Sơn Đại Vương. Đến nay vẫn chưa xuất hiện nguồn thư tịch, tài liệu cổ nào nói về việc xây đền. Nhưng trong ngôi đền xuất hiện ghi lần trùng tu đền vào năm Thành Thái thứ 9 (năm 1897). Phía trên các cấu kiện kiến trúc được gắn các mảng phù điêu như rồng, hổ phù bằng kỹ thuật chạm thủng và chạm lộng khá tinh xảo, được sơn son thếp vàng lộng lẫy, là thành phầm của thế kỷ XIX. Đó là các thành phần của cổ kiệu, bát cống dùng để làm rước thần khi làng vào hội được tận dụng tối đa để trang trí cho ngôi đền thêm phần trang trọng. Căn cứ vào đó rất có thể xác định ngôi đền được xây dựng vào tầm khoảng thế kỷ XIX. Năm 1993 chính quyền trực thuộc và nhân dân địa phương đã tổ chức trùng tu và khôi phục tiệc tùng cầu Đinh cầu Lão vào 6-2 âm lịch hàng năm. Ngày lễ ra mắt tại đền với nghi lễ truyền thống và các vui chơi dân gian rực rỡ là nét sinh hoạt văn hóa truyền thống tâm linh mang tính chất dân cư làng xóm. Đền Ất Sơn còn lưu giữ được nhiều hiện vật có mức giá trị: Ba bài vị được làm bằng gỗ sơn son thếp vàng, một cỗ lengthy ngai được làm bằng gỗ, một hòm đựng sắc phong được làm bằng gỗ, một bộ đài rượu, một chân nến được làm bằng gỗ, sáu mảng chạm phù điêu được làm bằng gỗ, hai lư hương bằng gốm cỡ nhỏ, ba đạo sắc phong cho ba vị Sơn thần xuất hiện niên hiệu Khải Định năm thứ 9 (năm 1923). Với ý nghĩa và tầm trọng điểm của di tích đền Ất Sơn, năm 2008, đền Ất Sơn đã được công nhận là di tích văn hóa truyền thống cấp tỉnh./.